علت زخم مقعدی چیست؛ پیشگیری و درمان زخم شدن مقعد

زخم مقعدی یکی از عارضه های نشیمنگاهی است که بسیاری از افراد به آن دچار می شوند. این عارضه می تواند در سنین مختلف اتفاق بیفتد و علائم آزاردهنده ای را برای فرد ایجاد کند.

زخم مقعدی چیست؟

زخم مقعد در واقع همان ایجاد پارگی یا خراش در داخل یا اطراف مقعد است که به دلایل گوناگونی اتفاق می‌افتد و بسته به محلی که ایجاد شده، شدت علائم آن متفاوت است. ابتلا به اسهال و یبوست طولانی مدت از اصلی ترین دلایل زخم شدن مقعد به شمار می روند. زیرا ایجاد فشار زیاد در ناحیه رکتوم می‌تواند منجر به بروز آسیب و ایجاد شکاف در ناحیه حساس مقعد شود.

علائم و شکل ظاهری

گاهی این زخم در بخش انتهایی و خارجی رکتوم ایجاد می شود که در اینصورت به راحتی قابل مشاهده است. اما اگر این خراش و پارگی در داخل رکتوم ایجاد شود برای بیمار قابل مشاهده نیست و برای تشخیص آن نیاز به معاینه داخل مقعد توسط پزشک است.

شایع ترین علائمی که فرد در زمان زخم شدن مقعد مشاهده می کند شامل موارد زیر است:

• احساس درد مقعد و سوزش زیاد هنگام اجابت مزاج
• خونریزی مقعدی هنگام دفع 

در ادامه با شکل ظاهری و عکس انواع زخم مقعدی در زنان، مردان و کودکان آشنا خواهید شد تا تشخیص این عارضه برای شما آسان تر شود.

علت زخم شدن مقعد

در ابتدای مقاله اشاره کردیم که دلایل گوناگونی در ایجاد این عارضه تاثیر گذارند، در ادامه هر یک از این دلایل را بطور کامل بررسی خواهیم کرد:

یبوست

یبوست مزمن یکی از اصلی ترین دلایل این عارضه است. اگر خشکی مدفوع و یبوست طولانی شود، آسیب های جدی به مقعد وارد می کند که یکی از آنها زخم شدن مقعد است. بنابراین باید یبوست را به موقع درمان کنید تا دچار عارضه های ناشی از آن نشوید. مصرف کافی فیبر و مایعات و داشتن تحرک کافی می تواند تا حد زیادی از ابتلا به یبوست جلوگیری کند یا به درمان زخم مقعدی در اثر یبوست کمک کند.

رابطه مقعدی

رابطه جنسی مقعدی که در آن از مقعد به عنوان عضو جنسی زنانه استفاده می شود، پیامدهای بسیاری برای خانم ها دارد. زخم شدن مقعد یکی از عوارض شایع این رابطه است و برای درمان زخم مقعدی در اثر رابطه باید از تکرار این نوع رابطه جنسی پرهیز کنید.

داشتن رابطه مقعدی بطور کلی از سوی پزشکان توصیه نمی شود اما برای انجام آن رعایت اصول بهداشتی، استفاده از کاندوم و ژل روان کننده برای کاهش خطرات و آسیب ها ضروری است.

شقاق

بیماری شقاق یا فیشر هم نوعی زخم مقعدی است که به دو صورت حاد و مزمن ایجاد می شود. زمانی که به دلیل ایجاد فشار بیش از حد در ناحیه رکتوم شکاف یا پارگی نسبتا عمیق ایجاد شود، شما به شقاق مبتلا شده اید.

اگر می‌خواهید بطور دقیق بدانید شقاق چیست و چه تفاوتی با زخم مقدی دارد می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

البته در نوع حاد این بیماری شکاف ایجاد شده سطحی تر است اما اگر به موقع برای درمان شقاق اقدام نشود، عمق زخم بیشتر شده و به شقاق مزمن تبدیل می‌شود.

بواسیر یا هموروئید

عارضه شایع نشیمنگاهی که تقریبا نیمی از افراد به آن دچار می شوند، بواسیر یا هموروئید است. این عارضه در دو نوع هموروئید داخلی و خارجی ایجاد می شود و معمولا با علائمی مثل درد، سوزش و خون در مدفوع همراه است.

وقتی رگ های بواسیری دچار پارگی شوند، به شکل زخم مقعدی مشاهده می شوند و ممکن است با این عارضه اشتباه گرفته شوند. در چنین شرایطی تنها راه درمان هموروئید با لیزر و جراحی است.

تنگی دریچه مقعد

تنگی مقعد ممکن است وراثتی یا اکتسابی باشد. این عارضه خیلی شایع نیست و اگر اکتسابی باشد معمولا بعد از جراحی شقاق و بواسیر ایجاد می شود و یکی از عوارض جراحی به شمار می رود.

علل دیگر تنگی مقعد ممکن است اسهال مزمن، عفونت ها و التهاب های طولانی مدت باشد. در نتیجه تنگی دریچه مقعد هم یکی از عوامل ایجاد فشار در این ناحیه به حساب می آید و می تواند به زخم شدن مقعد منجر شود. درمان زخم مقعدی بر اثر تنگی مقعد معمولا فقط با جراحی ممکن است.

انتخاب روش مناسب درمان زخم مقعدی

اولین قدم برای درمان این زخم، مشخص شدن عامل بوجود آورنده آن است. بعد از معاینه توسط پزشک و تشخیص علت دقیق این عارضه بهترین روش درمان زخم مقعد پیشنهاد خواهد شد.

لیزر زخم مقعد

درمان زخم مقعد با لیزر یکی از بهترین روش های درمان این بیماری است که به دلیل نتایج قطعی و مزایای فراوان مورد استقبال بیماران قرار گرفته است. 

مزایا و معایب لیزر

مزایای لیزر در مقایسه با روش های جراحی سنتی بی شمارند که بخشی از آنها را در اینجا عنوان خواهیم کرد:

• عمل لیزر بصورت سرپایی و بدون بیهوشی انجام می شود
• لیزر بدون ایجاد درد و خونریزی انجام می شود
• بیمار بعد از عمل بلافاصله مرخص می‌شود
• جای زخم بعد از عمل باقی نخواهد ماند
• احتمال بازگشت بیماری در این روش نزدیک به صفر است

جراحی

عمل جراحی زخم مقعدی یکی دیگر از راه های درمان این عارضه است. این جراحی معمولا با بیهوشی و در بیمارستان انجام می‌شود و بیمار چند روز بستری خواهد بود.

مزایا و معایب جراحی

با توجه به اینکه جراحی در مقایسه با روش لیزر با مشکلات زیادی همراه است، برخی از معایب این روش را در اینجا بررسی می‌کنیم:

• جراحی با درد و خونریزی و مشکلات بسیار همراه است
• احتمال بروز عوارض بعد از جراحی وجود خواهد داشت
• پانسمان زخم و مراقبت های بعد از جراحی برای بیمار دشوار است
• دوران نقاهت بعد از جراحی حدودا دو هفته است

استفاده از دارو

قبل از استفاده از هرگونه دارو برای زخم مقعد، باید با پزشک مشورت کنید. به علاوه با توجه به علت ایجاد زخم ممکن است این عارضه به هیچ عنوان با استفاده از دارو درمان نشود. در ادامه برخی از داروهایی که برای درمان زخم مقعدی استفاده می شوند را معرفی می کنیم اما عواقب مصرف این داروها بدون تجویز پزشک به عهده شما خواهد بود.

• پماد نیتروگلیسیرین
• پماد لیدوکائین
• پماد تتراسایکلین
• پماد زینک اکساید
• پماد آنتی فیشر

درمان زخم مقعدی در خانه

همه ما در ابتدا برای درمان بیماری مان به دنبال روش های ساده و خانگی هستیم. درمان خانگی زخم مقعدی در ابتدای بیماری و در صورتی که خراش سطحی باشد با رعایت موارد زیر ممکن است اما قطعی نیست:

• تغییر در عادات غذایی و مصرف کافی فیبر و مایعات
• افزایش تحرک
• تنظیم عادات اجابت مزاج
• استفاده از داروهای موضعی طبق دستور پزشک

به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

ممکن است ندانیم برای درمان این عارضه به چه دکتری مراجعه کنیم. در صورت ابتلا به عارضه های نشیمنگاهی بهتر است به یک پزشک متخصص گوارش یا جراح عمومی مراجعه کنیم که تبحر کافی در این زمینه را داشته باشد.

پیشگیری

بهترین راه های پیشگیری از زخم مقعدی و سایر عارضه های نشیمنگاهی، داشتن تغذیه مناسب و قرار دادن فیبر و مایعات کافی در رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست، داشتن تحرک کافی و پرهیز از نشستن طولانی و رعایت بهداشت ناحیه مقعدی است.

حتما بخوانید: عوارض نشستن طولانی

با رعایت موارد بالا احتمال ابتلای شما به اینگونه بیماری‌ها تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.