درد مقعد نشانه چیست؟ علت تیر کشیدن مقعد و راه درمان

درد مقعد در واقع احساس ناراحتی در مقعد یا انتهای رکتوم است كه معمولا قبل، هنگام یا بعد از انجام اجابت مزاج پیش می‌آید و شدت آن از كم شروع و گاهی آن چنان زیاد می‌شود كه شخص قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود نخواهد بود. تجربه درد یا احساس تیر کشیدن در مقعد دلایل زیادی دارد كه اكثرا عمومی است.

افراد ممکن است درد مقعدی را در زمان‌های خاصی مثل هنگام نشستن، راه رفتن یا در حین اجابت مزاج تجربه کنند. بسته به علت اصلی درد، افراد ممکن است علائم دیگری مانند یبوست، خونریزی مقعدی یا فشار در ناحیه لگن را تجربه کنند. اگر درد مقعد طی 24 تا 48 ساعت رفع نشد، باید توسط پزشک بررسی شود. همچنین اگر درد مقعدی همراه با تب باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. شایع ترین دلایل و بهترین راه‌های درمان درد مقعدی را در ادامه بررسی خواهیم کرد:

علت درد مقعد چیست؟

درد مقعد می‌تواند در نتیجه آسیب، التهاب یا عفونت‌هایی که ناحیه رکتوم یا مقعد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، رخ دهد و نتیجه بسیاری از شرایط و بیماری‌های مختلف باشد. در اکثر مواقع علت ایجاد این عارضه خیلی خطرناک نیست اما به دلیل وجود اعصاب زیاد در ناحیه رکتوم، درد می‌تواند شدید باشد. علت درد مقعدی معمولا با انجام معاینات پزشکی قابل تشخیص است. شایع ترین دلایل این عارضه را در ادامه بررسی خواهیم کرد:

یبوست مزمن

یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی، یبوست و خشکی مدفوع است که باعث ایجاد مشکلاتی در دفع می‌شود. این عارضه معمولا به علت کم آبی بدن و مصرف فیبر کم بروز پیدا می‌کند. اگر یبوست بیشتر از یک هفته ادامه پیدا کند، مزمن است و علاوه بر ایجاد درد هنگام دفع، منجر به بروز مشکلاتی مثل بواسیر یا هموروئید هم خواهد شد.

هموروئید ترومبوزه خارجی

هموروئید ترومبوزه خارجی، به معنی لخته شدن خون در كیسه ای خونی (عروق هموروئیدی) درست خارج از مقعد می‌باشد که شرایط دردناکی ایجاد می‌کند. در این شرایط درد و تیر کشیدن ناگهانی مقعد با دفع مدفوع یا حتی هنگام نشستن شروع شده و میتواند طی 48 ساعت بعدی شدیدتر شود، ولی كم كم طی چند روز فروكش می‌كند.

اگر عروق هموروئیدی دچار پارگی شوند، خونریزی مشاهده می‌شود. برای درمان بواسیر یا هموروئید آن را به کمک روش‌های لیزر و جراحی برداشته یا به كمک وان آب گرم، داروی مسكن یا نرم كننده‌های مدفوع آن را تسكین می‌دهند. برداشتن بواسیر ترومبوزه یا بیرون زده غالبا تنها راه درمان قطعی این عارضه است.

درمان هموروئید با لیزر معمولا سریع و قابل تحمل است و می‌توان آن را بصورت سرپایی و در کلینیک یا مطب پزشک انجام داد.

اما روش‌های عمل جراحی بواسیر به دلیل دوران نقاهت طولانی و مراقبت‌های سخت بعد از عمل، کمتر مورد استقبال بیماران قرار می‌گیرد و تا حدی منسوخ شده است.

شقاق مقعد

شقاق مقعد شکاف بیضی شکل کوچکی در سر مقعد است که باعث درد و خون ریزی هنگام اجابت مزاج می‌شود. شقاق برای اکثر مردم تقریبا یک چیز عادی است ولی غالبا با بواسیر که آن هم با درد و خون ریزی همراه است اشتباه گرفته می‌شود.

با توجه به اینکه عمق زخم شقاق چقدر است، این بیماری می‌تواند حاد یا مزمن باشد. بهترین درمان برای شقاق حاد، نرم كردن مدفوع به کمک رژیم غذایی فیبر دار، كرم های موضعی و وان آب گرم (حمام سیتز) برای 10 الی 20 دقیقه چند بار در روز (مخصوصا پس از اجابت) است. وان آب تسكین دهنده و آرام بخش عضلات مقعد است تا بهبودی كامل بدست آید.

اما شقاق های مزمن اغلب نیاز به جراحی و لیزر پیدا می‌کنند و درمان آنها با روش های دارویی و خانگی ممکن نیست. درمان شقاق با لیزر بهترین راه درمان این عارضه است که در صفحه مربوطه می‌توانید با نحوه انجام و مزایای آن بیشتر آشنا شوید.

اکثر شقاق‌ها (85 الی 90 درصد) در پشت مقعد و 10 الی 15 درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم در جلو و هم در عقب مقعد رخ می‌دهد. شقاقی که در محل دیگری واقع باشد مربوط به بیماری های دیگری است که باید بیشتر بررسی شود.

آبسه و فیستول مقعدی

آبسه مقعد، حفره ایست عفونی پر از چرک در كنار مقعد یا ركتوم. فیستول مجرایی است كه زیر پوست تشكیل و غدد عفونی مسدود شده را به بخش آبسه شده متصل می‌كند. درمان آبسه در اكثر موارد با تخلیه و جراحی غالبا ضروری است. جراحی هرچند راحت و ساده است ولی بعضی مواقع پیچیده شده و امكان جراحی در چند مرحله وجود دارد.

مطلب مرتبط: درمان فیستول با لیزر بدون بازگشت و سرپایی

عفونت‌های قارچی یا بیماری‌های مقاربتی

بیمارانی كه دچار عفونت قارچی یا بیماری مقاربتی شده‌اند علائم درد بلند مدت از ملایم تا شدید در مقعد یا اطراف آن خواهند داشت و این هیچ ارتباطی با اجابت ندارد. بیماری‌های مقاربتی شامل سوزاك، كلامیدیا، تبخال، سفلیس و غیره می‌شود. این بیماران از خون ریزی كم، ترشح عفونی و خارش رنج می‌برند. درمان معمولا از طریق آنتی بیوتیك یا ضدقارچ از نوع خوردنی یا پماد می‌باشد.

رابطه جنسی مقعدی

پوست اطراف راست روده بسیار حساس است. اصطکاک ناشی از رابطه مقعدی یا وارد کردن اشیا به راست روده می‌تواند باعث آسیب، تحریک، تورم یا خونریزی شود. رابطه جنسی مقعدی عمدتا توصیه نمی‌شود.

افرادی که درگیر مقاربت مقعدی محافظت نشده هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت های آنورکتال قرار دارند. شایع ترین علامت، میل مکرر یا مداوم برای اجابت مزاج و احساس درد مقعدی است.

بیماری‌های پوستی

اختلالات پوستی كه در دیگر نقاط بدن رخ می‌دهند مانند زگیل یا پسوریازیس میتوانند در مقعد هم ایجاد شوند. هنگام ابتلا به زگیل مقعدی و تناسلی بیمار دچار خارش، خون ریزی و به علاوه دردی كه آمد و رفت دارد میشود. راه حل، تشخیص زود هنگام جهت درمان مناسب می‌باشد و در بعضی موارد نمونه برداری از پوست لازم است. درمان بستگی به ارزیابی نمونه و تشخیص پزشک دارد.

کیست مویی یا سینوس

کیست مویی به معنی بازگشت مو به زیر پوست و تشکیل آبسه و عفونت دردناک است. این عارضه اغلب در زیر پوست بالای مقعد ایجاد می‌شود و همراه با درد و التهاب است که گاها با درد مقعد اشتباه گرفته می‌شود.

با توجه به اینکه کیست مویی یک بیماری عفونی است و به مرور زمان پبشرفت می‌کند، باید به موقع برای درمان آن اقدام کنید. همچنین جراحی و لیزر کیست مویی تنها راه‌های درمان این بیماری نشیمنگاهی هستند، زیرا عفونت و مواد زائد زیر پوست باید بطور کامل تخلیه شوند.

بیماری های التهابی روده

بیماری های التهابی روده مثل کرون و کولیت که منجر به التهاب جداره روده بزرگ و کوچک می‌شوند، می توانند منجر به اسهال، یبوست، تهوع، گرفتگی عضلات شکم و حتی حرکات دردناک روده یا درد و تیر کشیدن مقعد شوند.

سرطان

هرچند اكثر دردهای مقعد خوش خیم هستند ولی تومورها پس از مدتی شروع به درد ، خون ریزی ، چركین و غالبا تغییر در حالت اجابت می‌شوند. هر نوع درد یا خونریزی مقعدی كه التیام نیابد و طی زمان بدتر شود باید توسط پزشک بررسی گردد.

سرطان مقعد یا تومورهای دیگر می‌توانند به شیمی درمانی، پرتونگاری و یا جراحی نیاز پیدا كنند. پزشک در وحله اول معاینه دقیق و كامل توسط آنوسكوپی (معاینه مقعد با دوربین ریز چراغ دار) و نمونه برداری از جرم می‌كند. اگر درد زیاد اجازه نمی‌دهد تست در مطب دكتر انجام شود، مورد در اتاق عمل طی بیهوشی صورت می‌گیرد تا احتمال سرطان رد شود.

نحوه تشخیص

پزشکان درد مقعد را به روش‌های مختلفی تشخیص می‌دهند:

• سابقه پزشکی بیمار
• معاینه جسمی و بررسی علائم
• معاینه رکتوم: پزشک انگشت خود را وارد راست روده می‌کند تا ناهنجاری ها را احساس کند.
• کلونوسکوپی: پزشک از یک لوله نازک و منعطف با دوربین برای مشاهده پوشش رکتوم و روده بزرگ استفاده می‌کند.

درمان درد در مقعد

در ابتدا اشاره کردیم که درد مقعد می‌تواند ناشی از علل گوناگونی باشد و قبل از اقدام به هرگونه درمان باید علت این عارضه شناسایی شود. بنابراین نمی‌توان یک نسخه درمانی را برای درمان همه موارد درد مقعد تجویز کرد. درد مقعد می‌تواند هشداری از یک بیماری کم خطر یا یک بیماری جدی باشد و به همین دلیل نباید از کنار آن ساده عبور کنید.

مراجعه به موقع به یک پزشک متخصص گوارش یا جراح عمومی برای تشخیص علت این عارضه و درمان سریع آن یک امر ضروری است. همچنین اگر همراه با درد علائم دیگری مثل بیرون زدگی، خونریزی، سوزش و عدم دفع کامل مدفوع را احساس می کنید، باید بصورت اورژانسی برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

درمان خانگی درد مقعد

گزینه‌های درمان درد مقعدی ممکن است بسته به علت زمینه‌ای متفاوت باشد، اما برای تسکین درد عمومی در اطراف راست روده و مقعد، افراد می‌توانند موارد زیر را امتحان کنند:

• حمام سیتز یا نشستن در آب گرم برای چند دقیقه
• به آرامی ناحیه را با آب ولرم بشویید، به خصوص بعد از اجابت مزاج یا تعریق
• اجتناب از استفاده از هرگونه شوینده یا صابون تحریک کننده
• پوشیدن لباس زیر پنبه‌ای تنفسی
• پوشیدن لباس گشاد و راحت
• اجتناب از نشستن طولانی مدت
• برای کاهش فشار روی یک بالشتک یا حلقه لاستیکی بنشینید
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه برای کاهش درد
• با استفاده از نرم کننده مدفوع، دفع مدفوع را آسان تر می کند
• داشتن یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از یبوست و زور زدن در حین اجابت مزاج
• مصرف هرگونه دارو طبق دستور پزشک

سوالات متداول درد مقعدی