بیماری التهابی روده یا (inflammatory bowel disease) گروهی از اختلالات را در بر می‌گیرد که در آن روده‌ها ملتهب (قرمز و متورم) می‌شوند که این امر احتمالاً نتیجه واکنش ایمنی بدن در برابر بافت ایجاد شده در روده است. اصطلاح بیماری التهابی روده (IBD) دو نوع اصلی بیماری کولیت اولسراتیو (UC) و بیماری کرون (CD) هستند. این دو عارضه شرایط طولانی مدتی هستند که با التهاب روده همراهند.
التهاب روده چیست؟
بیماری التهابی روده با دوره‌های مکرر التهاب دستگاه گوارش که در اثر پاسخ ایمنی غیرطبیعی به میکرو فلور روده ایجاد شده، مشخص می‌شود. التهاب روده شامل دو نوع بیماری روده ایدیوپاتیک است که بر اساس محل و عمق درگیری آنها در دیواره روده متمایز می‌شود.
کولیت اولسراتیو (UC): این عارضه التهاب مخاط روده بزرگ است. اغلب UC رکتوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد (پروکتیت)، اما ممکن است به سیگموئید (پروکتوسیگموئیدیت)، فراتر از سیگموئید (کولیت اولسراتیو دیستال)، یا کل کولون تا سکوم (پانکولیت) گسترش یابد.
بیماری کرون (CD): منجر به زخم ترانس مورال هر بخشی از دستگاه گوارش (GI) می‌شود که اغلب بر کولون انتهایی تأثیر می‌گذارد. بیماری کرون می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان گرفته تا پایین (مقعد) را درگیر کند.
هر دو بیماری بر اساس میزان (خفیف، متوسط یا شدید) و محل دقیق ایجاد طبقه بندی می‌شوند. CD همچنین بر اساس فنوتیپ التهابی، تنگ کننده یا نافذ طبقه بندی می‌شود.
علاوه بر دستگاه گوارش، هم بیماری کرون و هم کولیت اولسراتیو تظاهرات خارج روده‌ای زیادی دارند. در حالی که در اکثر بیماران، اختلالات قابل تشخیص است، حداقل در 10٪ از بیماران، ویژگی‌ها به قدری مشابه است که در ابتدا نمی‌توان بین این دو اختلال افتراق داد.
هر دو اختلال دارای استعداد ژنتیکی هستند. هیچکدام قابل درمان نیستند و هر دو عوارض بسیار زیادی دارند. در نهایت، هر دو خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش می‌دهند.
علائم بیماری التهابی روده (IBD) چیست؟
شایع‌ترین علائم بیماری التهابی روده، درد شکم و اسهال است. افراد در هر سنی می‌توانند به IBD مبتلا شوند، اما این عارضه بیشتر در سنین 15 تا 40 سالگی بروز پیدا می‌کند. علائم دیگر التهاب روده عبارتند از:
- خون در مدفوع یا روی دستمال توالت
- تب
- انرژی کم
- کاهش وزن
- درد شکمی
- کم اشتهایی
- خون در مدفوع
- احساس نفخ و گاز زیاد
- اسهال
همچنین علائم کمتر شایع التهاب روده شامل موارد زیر است:
- بثورات و زخم‌های پوستی
- مشکلات چشم و بینایی
- استفراغ یا تهوع
- احساس درد در مفاصل و آرتریت
- تعریق در شب
- مشکلات کبدی
- کودکان ممکن است مانند سایر کودکان هم سن خود رشد نکنند و دیرتر از حد طبیعی به بلوغ برسند.
مقایسه IBD و IBS چیست؟
این دو بیماری کاملا با یکدیگر متفاوتند که در ادامه به مقایسه ساده آنها پرداخته‌ایم:
IBD یا التهاب روده
- به عنوان یک بیماری طبقه بندی شده است
- می تواند باعث التهاب مخرب و آسیب دائمی به روده شود
- این بیماری در طول تصویربرداری تشخیصی قابل مشاهده است
- افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
- به عنوان یک سندرم طبقه بندی می‌شود که با گروهی از علائم تعریف می‌شود
- باعث التهاب نمی‌شود؛ به ندرت نیاز به بستری شدن در بیمارستان یا جراحی دارد
- هیچ نشانه ای از بیماری یا ناهنجاری در طول معاینه کولون وجود ندارد
- خطر افزایش سرطان روده بزرگ یا IBD وجود ندارد
چرا دچار التهاب روده میشویم؟
علت دقیق IBD ناشناخته است، یکی از دلایل آن ضعف سیستم ایمنی است. سایر علل احتمالی این عارضه عبارتند از:
- سیستم ایمنی به محرک‌های محیطی مانند ویروس یا باکتری که باعث التهاب دستگاه گوارش می‌شود، واکنش نادرست نشان می‌دهد.
- به نظر می‌رسد یک جزء ژنتیکی نیز وجود دارد. فردی با سابقه خانوادگی IBD احتمال بیشتری دارد که این پاسخ ایمنی نامناسب را ایجاد کند.
چگونه بیماری التهابی روده (IBD) تشخیص داده می‌شود؟
پزشکان IBD را با ترکیبی از:
آزمایش خون، آزمایش مدفوع و اشعه ایکس تشخیص می‌دهند.
آزمایشات دیگری مانند سی تی اسکن و ام آر آی نیز ممکن است انجام شود.
پزشکان نمونه مدفوع را برای بررسی خون بررسی می‌کنند.
آنها همچنین می‌توانند آندوسکوپی فوقانی (از دهان تا ابتدای روده کوچک) یا کولونوسکوپی (بررسی روده بزرگ و کوچک) را برای مشاهده داخل دستگاه گوارش با استفاده از یک لوله بلند متصل به یک دوربین کوچک انجام دهند.
در کولونوسکوپی، لوله از طریق مقعد وارد می‌شود.
برای انجام آندوسکوپی، پزشک لوله را از گلو پایین می‌برد.
پزشک می‌تواند التهاب، خونریزی یا زخم را روی دیواره روده بزرگ ببیند. در طول این روش، پزشک ممکن است بیوپسی انجام دهد و نمونه‌های کوچکی را برای ارسال به آزمایشگاه برای آزمایش ببرد.
درمان بیماری التهابی روده (IBD)
درمان التهاب روده یا IBD با داروها، تغییر در رژیم غذایی و گاهی اوقات جراحی انجام می‌شود. هدف از درمان تسکین علائم، جلوگیری از سایر مشکلات و شعله ور شدن در آینده و احتمالاً التیام روده‌های ملتهب است. احتمالا پزشک موارد زیر را توصیه می‌کند:
- داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب
- عوامل سرکوب کننده سیستم ایمنی برای جلوگیری از ایجاد التهاب در سیستم ایمنی
- عوامل بیولوژیکی برای مسدود کردن پروتئین هایی که باعث التهاب می‌شوند
- تغذیه درمانی برای دادن فرصتی برای بهبودی روده
- همچنین ممکن است برای پیشگیری یا درمان عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود
افراد مبتلا به IBD باید همیشه قبل از استفاده داروهای ضد اسهال با پزشک خود مشورت کنند. از آنجایی که برخی داروها مبارزه با عفونت‌ها را سخت تر می‌کنند، مهم است که کودک شما برای سل آزمایش شود و همه واکسن‌های توصیه شده را قبل از شروع درمان دریافت کند.
اشتهای ضعیف، اسهال و هضم ضعیف مواد مغذی می‌تواند دریافت کالری و مواد مغذی مورد نیاز را برای افراد مبتلا به IBD دشوار کند. کودکان مبتلا به IBD باید غذاهای متنوعی بخورند، مایعات زیادی بنوشند و از غذاهایی که علائم را بدتر می کنند اجتناب کنند. برخی از کودکان ممکن است به مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی، کلسیم یا ویتامین D نیاز داشته باشند. کودکانی که به خوبی رشد نمی‌کنند ممکن است به فرمول های خاصی برای افزایش کالری و تغذیه نیاز داشته باشند.
آیا IBD نیاز به جراحی دارد؟
فرد مبتلا به التهاب روده ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند اگر:
- روده سوراخ شود
- انسداد روده ایجاد شود
- خونریزی متوقف نشود
- علائم به درمان پاسخ ندهد
رژیم غذایی و سبک زندگی IBD
افراد مبتلا به IBD ممکن است متوجه شوند که خوردن غذاهای خاص می‌تواند بر علائم تأثیر بگذارد. داشتن یک دفترچه یادداشت عادات غذایی می‌تواند به شما کمک کند تا بهبود یا بدتر شدن علائم با غذاهایی که می‌خورید را پیگیری کنید.
اگرچه رژیم غذایی نمی‌تواند IBD را درمان کند، انجام برخی اصلاحات ممکن است به کاهش شدت علائمی مانند ناراحتی شکمی و اسهال کمک کند. قبل از تغییر آنچه می‌خورید، هر گونه تغییر در رژیم غذایی خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
منبع خارجی: kidshealth.org/en/parents/ibd.html