کولونوسكوپی چیست؟ موارد تجویز و مراحل انجام

کولونوسکوپی آزمایشی برای بررسی داخل روده است که به تشخیص علت مشکلات روده شما کمک می‌کند. یک لوله بلند، نازک و منعطف با یک دوربین کوچک در داخل آن از قسمت پایین وارد روده بزرگ می‌شود. کولونوسكوپی روش موثر برای يافتن موارد غيرعادی مانند سرطان و پوليپ‌های كلوركتال در روده‌ بزرگ است.

كولونوسكوپ لوله ای بلند، باريک و انعطاف پذير برای مشاهده دقيق داخل روده و ركتوم است. اين روش معمولا در مطب پزشک و با كمترين ناراحتی انجام می‌گيرد. کولونوسكوپی روشی موثر برای درمان و حتی نجات بيمار است، چون طی آن ميتوان پولیپ‌های خاص روده كه امكان تبديل به سرطان دارند را شناسايی و برداشت كرد.

چه كسانی نياز به کولونوسكوپی دارند؟

آزمایش کولونوسکوپی برای تشخیص موارد و مشکلات غیرعادی روده بزرگ و رکتوم انجام می‌شود. پزشکان همچنین از کولونوسکوپی به عنوان ابزار غربالگری پولیپ و سرطان روده بزرگ استفاده می‌کنند. غربالگری یک آزمایش برای بیماری‌هایی است که ممکن است علائمی نداشته باشید. غربالگری ممکن است بیماری ها را در مراحل اولیه پیدا کند، زمانی که پزشک شانس بیشتری برای درمان بیماری دارد. کولونوسكوپی به عنوان بخشی از آزمايشات روتين برای بزرگسالان از سن 50 سالگی توصيه می‌شود. كسانی كه سابقه ارثی سرطان روده يا پوليپ داشته اند بايد زودتر از بقيه و به دفعات بيشتر این تست را انجام دهند.

کولونوسكوپی برای موارد ذيل هم توصيه مي‌گردد:

• به عنوان آزمايشات پيگيری برای بيماری كه قبلا سرطان روده يا مقعد يا پوليپ داشته اند
• بيماراني كه كم خونی حاد يا مزمن دارند
• بيماراني كه التهاب روده بزرگ دارند (بيماری كرون يا كوليت روده)
• بيماراني كه سابقه ارثی سرطان دارند
• افرادی که خونریزی مقعد دارند
  تغییرات در فعالیت روده، مانند اسهال
  شناسایی علت درد در شکم
  کاهش وزن غیر قابل توضیح
• بررسی و تشخیص علت بیماری‌های مقعدی نظیر بواسیر، شقاق و فیستول مقعدی

آمادگی قبل از کولونوسکوپی چگونه است؟

حتماً به پزشک خود بگویید دقیقاً چه داروهایی را روزانه مصرف می کنید. این شامل محصولات نسخه ای و بدون نسخه مانند مکمل ها می شود. پزشک می تواند به شما بگوید که از مصرف کدام داروها اجتناب کنید و چه تغییراتی ممکن است لازم باشد. اگر دیابت دارید یا به داروهای رقیق کننده خون نیاز دارید، ممکن است مجبور شوید داروهای خود را دوباره برنامه ریزی کنید.

يک الی دو روز قبل از انجام آزمايش بيمار بايد روده را آماده كند و اينكار به کمک مايعات، دارو و يا تنقيه برای پاكسازی كامل روده از مدفوع صورت می‌گيرد. پاکسازی روده برای مشاهده‌ كامل جداره روده كاملا ضروری است. پزشک يک سری دستورالعمل جهت محدوديت هاي رژيم غذايی و دارو چند روز قبل از آزمایش تجويز می‌كند. مهم‌ترين بخش این آزمایش انجام كامل مراحلی است كه پزشک جهت پاكسازی توصيه می‌كند.

اگر روده شما خالی نباشد، کولونوسکوپی موفقیت آمیز نخواهد بود و ممکن است مجبور به تکرار شود. هرچه روده بزرگ شما تمیزتر باشد، پزشک شما شانس بیشتری برای یافتن تمام پولیپ ها و سرطان شما خواهد داشت، که گاهی اوقات می توانند کوچک یا پنهان باشند.

مراحل انجام

بيمار قبل از آزمايش يک سری داروی آرام بخش وريدی دريافت مي‌كند تا در مراحل کولونوسکوپی احساس راحتی كند. لوله كولونوسكوپ از طريق مقعد داخل و به اولين بخش از روده بزرگ كه به انتهای روده كوچک متصل است می‌رسد. در اينجا هرگونه پوليپ يا موارد غيرعادی برداشت يا جهت تجزيه و تحليل نمونه برداری می‌شوند.

برای این روش روی یک تخت به پهلوی چپ دراز می کشید و زانوهایتان به سمت سینه کشیده می شود. پزشک یک کولونوسکوپ را از طریق مقعد و داخل راست روده و کولون شما وارد می‌کند. مقدار کمی هوا برای گسترش روده بزرگ استفاده می‌شود تا پزشک بتواند دیواره های روده بزرگ را ببیند. دوربین یک تصویر ویدئویی را به مانیتور می فرستد و به پزشک اجازه می‌دهد روده بزرگ شما را بررسی کند.

کولونوسكوپی معمولا كمتر از يک ساعت طول می‌شكد و پس از آن بيمار كمی احساس درد و ناراحتی و گاز خواهد داشت كه با عبور آن سريعا رفع می‌شود. در اكثر مواقع بيمار به خاطر داروهای آرام بخش چيز خاصی از مراحل این آزمایش به ياد ندارد و بايد یک همراه داشته باشد تا دستورالعمل های مربوط به تخليه روده را درست انجام دهد.

این روش حدود 30 دقیقه طول می کشد. حدود 12 دقیقه طول می کشد تا اسکوپ پنج یا شش فوت حرکت داده شود و 12 دقیقه دیگر برای بیرون آوردن آن. اگر پولیپ برای برداشتن وجود داشته باشد، این روش زمان بیشتری خواهد برد.

بعد از کولونوسکوپی چه اتفاقی می‌افتد؟

تا زمانی که برای ترخیص آماده شوید، در اتاق ریکاوری تحت نظر خواهید بود. مدت زمانی که شما در دوران نقاهت هستید بستگی به این دارد که چه نوع داروی آرامبخش و کنترل دردی دریافت کرده‌اید.
ممکن است مقداری گرفتگی یا احساس گاز معده داشته باشید، اما باید به سرعت از بین برود. یکی از اعضای خانواده شما را به خانه می برد.

پزشک به خاطر داروهای آرام بخش، قبل از انجام كار برای بيمار محدوديت‌هايی قائل می‌شود، مانند رانندگي و يا فعاليت شديد چون اين داروها براي مدت زمانی روی تمركز و تعادل اثر دارند. اكثر بيماران صبح روز بعد می‌توانند به فعاليت‌های روزمره خود ادامه دهند.

تا 24 ساعت پس از عمل از مصرف الکل، رانندگی و کار با ماشین آلات خودداری کنید. توصیه می شود برای از سرگیری فعالیت های عادی تا روز بعد از عمل صبر کنید.
دکتری که کولونوسکوپی شما را انجام می‌دهد به شما می‌گوید چه زمانی می‌توانید مصرف داروهای رقیق‌کننده خون یا داروهای دیگری را که ممکن است متوقف کرده‌اید، از سر بگیرید.
اگر پولیپ برداشته شود یا بیوپسی انجام شود، ممکن است یک تا دو روز بعد از عمل متوجه خونریزی خفیف مقعدی شوید.

https://my.clevelandclinic.org

توجه: اگر در طی دو هفته بعد از کولونوسکوپی مقدار زیادی خونریزی مقعدی، تب شدید یا مداوم و یا درد شدید در شکم داشتید، حتما با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

خطرات یا عوارض کولونوسکوپی

عوارض حین یا بعد از کولونوسکوپی نادر است. این روش بسيار امن است و فقط در 1% از بيماران مشكل ساز می‌شود. خطرات احتمالی کولونوسکوپی شامل موارد زیر است:

• خون ریزی مقعد
• عفونت
• سوراخ شدن روده (زمانی که کولونوسکوپ سوراخی در روده ایجاد می کند)
• ترکیبی از آماده سازی روده و آرام بخش ممکن است باعث خستگی و ضعف در پی این عمل شود که در صورت استراحت و نوشیدن مایعات زیاد برطرف می‌شود.

کولونوسکوپی ممکن است عوارض جانبی جزئی داشته باشد، اما معمولاً طی چند ساعت پس از عمل از بین می‌روند. این شامل موارد زیر است:

• نفخ شکم
• گاز
• در صورت گرفتن پولیپ یا نمونه بافت، مقدار کمی خون دفع می شود، اگرچه این امر نادر است. پزشک می‌تواند خونریزی را که در طول کولونوسکوپی اتفاق می‌افتد بلافاصله درمان کند.
• درد شدید در شکم شما

چه زمانی از نتایج کولونوسکوپی مطلع خواهم شد؟

معمولاً، پزشک شما پس از انجام عمل با شما صحبت می‌کند تا آنچه انجام شده را توضیح دهد. پزشک به شما خواهد گفت که آیا پولیپ داشته اید و آیا بافتی برداشته شده است یا خیر.

همچنین، معمولاً یک گزارش رسمی برای شما و ارائه دهنده مراقبت های اولیه در پرونده پزشکی الکترونیکی گذاشته می‌شود. تیم مراقبت های بهداشتی شما در صورت نیاز به پیگیری بر اساس نتایج کولونوسکوپی به شما اطلاع می دهد.

سوالات متداول بیماران درباره کولونوسکوپی