یبوست حالتی است که در آن اجابت مزاج خشک و سخت بوده یا کمتر از حد نرمال است و حتی ممکن است باعث گلولهای شدن، تغییر شکل مدفوع و حجیم شدن آن شود. یبوست در کودکان و زنان باردار هم قابل مشاهده است. برای عدهای هم حس تخليه نشدن كامل و نارضايتی از اجابت مزاج به معنی یبوست است. این عارضه معمولا با باد كردن و نفخ شکم، تهوع خفيف و گرفتگی عضلات همراه است كه كلا پس از اجابت مزاج رفع میشوند.
⚡ برای درمان سریع یبوست چی بخوریم؟
درمان یبوست با روش های خانگی و تغییر شیوه زندگی اغلب میتواند به رفع این عارضه کمک کند. البته اگر این عارضه طولانی شود، تبدیل به یبوست مزمن شده و ممکن است منجر به مشكلات جدیتری شود. در این شرایط نياز به انجام آزمايش و مداخله پزشک و به ندرت جراحی پيدا میكند. در ادامه به بررسی دلایل، عوارض و راههای پیشگیری و درمان یبوست خواهیم پرداخت:
علائم یبوست چیست؟
عادات اجابت مزاج در هر فرد متفاوت است. برخی افراد هر روز و برخی فقط چندبار در هفته دفع مدفوع دارند. بنابراین ممکت است هر شخصی تجربه متفاوتی از علائم را داشته باشد اما موارد زیر شایعترین علائم یبوست هستند:
- کمتر از سه بار اجابت مزاج در هفته
- زور زدن یا درد هنگام اجابت مزاج
- احساس سیری، حتی پس از اجابت مزاج
- احساس میکنید که هنوز نیاز به اجابت مزاج دارید، حتی پس از آن.
- احساس میکنید رودهها یا رکتوم مسدود شدهاند
- داشتن مدفوع سفت و خشک که دفع آن دشوار است.
عملكرد عادی روده چگونه است؟
در حالت نرمال، دفع مدفوع باید راحت انجام شود و نيازی به فشار بیش از حد نداشته باشدو همچنین شخص بايد پس از دفع مدفوع حس تخليه كامل داشته باشد. اين باور كه اجابت هر روز لازم است اصلا درست نيست و منجر به نگرانیهای بيهوده و استفاده بيش از حد ملين میشود.
چه زمانی بايد به پزشک مراجعه كرد؟
اگر شرایط زیر را تجربه میکنید، در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه کنید.
به نقل از www.healthline.com
مؤسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی و کلیوی (NIDDK) توصیه میکند در صورت برطرف نشدن علائم یا مشاهده موارد زیر به دنبال مشاوره پزشکی باشید:
- يبوست پشت سر هم که جديد و بدون سابقه باشد
- يبوستی كه در شدت و يا دفعات بلند مدت شود و با روشهای خانگی رفع نشود
- يبوستی كه همراه با تغيير حالت مدفوع (باريک يا نرم شدن)، خون ريزی مقعدی يا كم شدن وزن باشد
- درد مداوم شکم
- درد در قسمت پایین کمر
- احساس به دام افتادن گاز
- استفراغ
- تب
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- تغییر ناگهانی در حرکات روده
علت يبوست
عوامل بی شماری میتوانند به عنوان علت یبوست شناخته شوند که در ادامه مهمترین آنها را شرح خواهیم داد:
- نخوردن فیبر کافی – مانند میوه، سبزیجات و غلات
- ننوشیدن مایعات کافی
- عدم تحرک کافی و گذراندن دوره های طولانی در حالت نشستن یا دراز کشیدن در رختخواب
- کمبود آب بدن
- بیماریهایی از قبیل دیابت، کم کاری تیروئید، اسکلرودرمی، لوپوس و افسردگی
- داروهایی از قبیل مواد مخدر، داروی فشار خون و آرام بخش
- به تعویق انداختن عمل دفع
- تغییر رژیم غذایی یا برنامه روزانه
- یک عارضه جانبی دارو
- استرس، اضطراب یا افسردگی
- بیماری بواسیر یا هموروئید
- یبوست در دوران بارداری و تا 6 هفته پس از زایمان نیز شایع است
- عملکردهای غیرعادی مانند اینرسی کولون ، dyssynergia عضلات کف لگن
- سرطان روده یا رکتال و مقعد
- enterocele، sigmoidocele، رکتوسل، و درهم رفتگی روده رکتوم (پرولاپس)
- تنگی روده و مقعد (دیورتیکولیت، کرون، تشعشعات، ایسکمی)
- بیماریهای مقعد (تنگی از بیماری کرون، جراحات پس از جراحی، درد مقعد شدید شامل شقاق مقعد و عفونت مقعد)
یبوست طولانی مدت نشانه چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، عوامل مختلفی در بروز این عارضه تاثیرگذارند. اما یبوست طولانی و مزمن به یکی از دلایل زیر ایجاد میشود:
- سندرم روده تحریکپذیر
- کم کاری تیروئید
- آنتی اسیدها
- مصرف داروهایی که روده را کند میکنند
روشهای تشخیص علت یبوست
آزمایشهایی که توسط پزشک انجام میشود به مدت و شدت یبوست بستگی دارد، زیرا اکثر افراد در یک زمان یبوست را تجربه میکنند. پزشک همچنین سن بیمار و وجود خون در مدفوع، تغییرات اخیر در عادات روده یا کاهش وزن را در نظر میگیرد. اگر این عارضه بعد از یک مدت طولانی برطرف نشود و به یبوست مزمن تبدیل شود، پزشک آزمایشات زیر را برای تشخیص علت این عارضه تجویز میکند:
- کولونوسکوپی
- تنقیه با باریوم
- بررسی انتقالی Sitzmarks
- مانومتری آنورکتال
- Defecography (ام آر آی دینامیک یا فلوروسکوپی)
- آزمایش خون برای تشخیص بیماریهای تیروئید، دیابت و کم خونی
عوارض شایع
اگر به موقع برای درمان یبوست های مداوم و طولانی مدت اقدام نکنید و درمان را جدی نگیرید، ممکن است دچار عوارض و مشکلات جدی این عارضه شوید که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
شقاق مقعدی
شقاق یا فیشر مقعدی یکی از عوارض یبوست است و به ایجاد زخم یا پارگی در مقعد اطلاق میشود. یبوست و خشکی مدفوع باعث ایجاد فشار زیاد در مقعد و در نهایت ایجاد شکاف یا زخم در دیواره مقعد می شود. بیماری شقاق یا زخم مقعدی معمولا با درد و سوزش زیادی همراه است و گاها باعث خونریزی هم میشود.
مطلب مرتبط: شقاق چیست؟
برای بهبود این عارضه گرفتن حمام سیتز، استفاده از ملین ها و داروهای موضعی مثل پماد آنتی فیشر پیشنهاد میشود. اگر شقاق مزمن باشد تنها راه درمان، عمل جراحی و لیزر فیشر است.
افتادگی رکتوم
افتادگی رکتوم ایجاد یک برآمدگی در انتهای رکتوم است و معمولا در افراد مسنی که دچار یبوست مزمن میشوند، بوجود میآید. استفاده از ملین ها طبق دستور پزشک می تواند از تشدید پرولاپس رکتوم جلوگیری کند.
بواسیر یا هموروئید
بواسیر یا هموروئید یکی از شایع ترین عوارض یبوست شدید است و میتواند درد و ناراحتی زیادی را برای افراد مبتلا ایجاد کند. وقتی عروق دیواره مقعد به دلیل عبور مدفوع سخت دچار آسیب و التهاب می شوند، شما به هموروئید مبتلا شده اید و اگر بیماری پیشرفته شود، برای درمان بواسیر باید از روشهای جراحی و لیزر استفاده کنید. جهت پیشگیری از بروز این عارضه باید این موارد را رعایت کنید:
- مصرف کافی مایعات
- استفاده از مواد غذایی سرشار از فیبر
- تحرک
- پرهیز از زور زدن هنگام دفع
- استفاده از حمام آبگرم
مطلب مرتبط: بواسیر چیست؟
بی اختیاری ادرار
پزشکان بر این باورند که زور زدن زیاد و یبوست مزمن و طولانی میتواند منجر به بی اختیاری ادرار شود. ورزش کگل یکی از راههای کنترل و بهبود این عارضه است.
پیشگیری و درمان یبوست مزمن
تغییر رژیم غذایی، سالم نگه داشتن سیستم گوارشی و افزایش سطح فعالیت بدنی ساده ترین و سریعترین راه برای پیشگیری و درمان یبوست مزمن است. میتوانید تکنیکهای زیر را نیز امتحان کنید:
- هر روز 1.5 تا 2 لیتر (6 تا 8 لیوان) مایعات شیرین نشده مانند آب بنوشید تا بدن آبرسانی شود.
- مصرف الکل و نوشیدنی های کافئین دار که باعث کم آبی بدن می شوند را محدود کنید.
- غذاهای غنی از فیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید (مانند میوه ها و سبزیجات خام، غلات کامل، لوبیا، آلو، یا غلات سبوس دار) مصرف روزانه فیبر شما باید بین 20 تا 35 گرم باشد.
- مصرف غذاهای کم فیبر مانند گوشت، شیر، پنیر و غذاهای فرآوری شده را کاهش دهید.
- هر هفته حدود 150 دقیقه ورزش و فعالیت بدنی متوسط داشته باشید، با هدف 30 دقیقه در روز حداقل پنج بار در هفته. پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری را امتحان کنید.
- اگر میل به اجابت مزاج دارید، معطل نکنید. هر چه بیشتر صبر کنید، مدفوع شما سفت تر می شود.
- از پزشک خود در مورد تمرین اجابت مزاج بپرسید تا بدن شما 15 تا 45 دقیقه بعد از صبحانه هر روز به دفع مدفوع عادت کند.
- هنگام اجابت مزاج و نشستن روی توالت فرنگی، زانوهای خود را با قرار دادن پاهای خود بر روی زیرپایی بالا بیاورید.
- هنگام استفاده از حمام، به خود زمان زیادی بدهید و سعی کنید عضلات خود را شل کنید.
- در صورت تداوم یبوست میتوانید با تجویز پزشک از ملین ها استفاده کنید. ممکن است پزشک برای کمک به نرم شدن مدفوع، ملین ها یا تنقیه را برای مدت کوتاهی تجویز کند.
هرگز از ملین ها برای بیش از 2 هفته بدون صحبت با یک متخصص مراقبت های بهداشتی استفاده نکنید زیرا بدن شما میتواند به آنها وابسته شود.
دکتر من چند سال هست که مشکل یبوست دارم و شاید دوبار در هفته شکمم کار کنه و به سختی دفع انجام میدم
جدیدا درد تو ناحیه مقعدم حس میکنم باید چیکار کنم
سلام
در ابتدا باید برای تشخیص علت یبوست و درمان به متخصص گوارش مراجعه کنید چون ممکنه منجربه بیماریهایی مثل هموروئید و شقاق بشه
سلام دکتر من ۲۱سالمه دوماه کیبوست شدید دارم هردوروز بزور میتونم برم یک هفته ساشه های گیای استفاده کردماثر نداشت اضافه وزن داشتمتو این مدت و قبل از این دوماه هم مریض شدم و مسکن هم امپول هم کپسول زیادی استفاده کردم الان ک یبوست دارم گاهی دل درد شدید میگیرم و بگم قبل از این هم حدود یکسال گاهی دورشکمم رو میبستم و بازم گاهی قبل از غذا دل درد داشتم پیگیری نکردم اگر میشه راهنمایی کنید چیکار کنم
سلام
باید به دکتر متخصص گوارش مراجعه کنید دوست عزیز ممکنه بیماریهای التهابی روده داشته باشید حتما مراجعه کنید تا یبوست هم درمان بشه
سلام دکتر همسرم ۶۸ ساله هستش معمولا یبوست داشته ولی الان حدود یک هفته است که شکمش کار نکرده باید چکار کرد
اسدلله
سلام
اگر با داروی ملین برطرف نشه لازمه دکتر گوارش بررسی کنه دچار انسداد روده نشده باشن
سلام
ممنون از مطلب خوبتون. مثل همین مطلب رو من خودم از سایت یه حکیم طب شناس متخصص سوال کردم و مشابه همین جواب ها رو گرفتم. خیلی عالی. ممنونم
سلام اقای دکتر خسته نباشید معده ام درد میکرد رفتم دکتر متخصص گوارش آندوسکوپی انجام دادم بعد گفتن معده م مکروبی و ورم داره قرص های امپرازول آموکسیلین کلاتیر وماییسن بیسموت ساب دادن قرص ها رو مصرف کردم نتیجه ای خوبی نگرفتم لطفا راهنمایی کنید چه کار باید انجام بدم از چه داروی استفاده کنم لطفا راهنمای کنین؟
سلام
دوست عزیز حوصله کنید طول میکشه تا میکروب معده درمان بشه
سلام دکتر کولیت روده دارم و یبوست بیچارم کرده لطفا راهنمایی کنید برای درمان یبوست چیکار باید بکنم
سلام
دوست عزیز برای کنترل علائم کولیت لازمه که رژیم غذایی داشته باشید و دارو مصرف کنید
برای یبوست هم با توجه به وضعیتتون توسط پزشک دارو تجویز میشه
دکتر ۱۲ سالمه یبوست دارم خونریزی مقعدی و بیرون زدگی ندارم دکتر رفتم شربت لاکتولوز داد اصلا اثر نکرد:/ فعلا دارم سنا میخورممم ولی چیکار کنم خوب بشه؟؟؟ از خاکشیر و گلاب و بابونه و… خیلی استفاده کردم اثری نداره تازه دردم موقع دفع دارم:/💔 زیاد
از بچگی هم یبوست دارم
سلام
باید علت یبوستتون بررسی و درمان بشه. شاید پزشک گوارش براتون آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی تجویز کنه تا علت دقیق یبوست شناسایی و درمان بشه
یبوست میتونه عوارضی مثل زخم شقاق یا هموروئید داشته باشه که باعث خونریزی و درد هنگام دفع میشن
سلام من بیشتر وقتا یبوست دارم فیبرم مصرف میکنم ولی خیلی تاثیری نداره باید چیکار کنم؟
سلام
باید علت یبوست بررسی بشه شاید دچار انسداد یا سایر بیماریهای مربوط به روده هستین که نیاز به بررسی بیشتر داره
سلام اقای دکتر .خواهش میکنم جواب بدید خیلی نگرانم
دوماه پیش یکهو دچار یبوست شدم و تب شدید درقسمت پاهاو کف پام ،و کاهش وزن داشتم ۷’کیلو ،و اجابت مزاجم ب سختی بود و باخونریری ،یک ماه اذیت شدم وخوب شدم و تبم پایین اومد و داغی پاهام بهترشد.یک ماهی خوب بودم .ک چند٠روز پیش باز دچارش شدم بازهمون تب ودل پیچه و نفخ ،نمیدونم باید چیکارکنم لطفا راهنمایم کنید.
۲۸سالمه .سابقه یبوست ندارم شاید سالی یبار درحد یک روز بود.منتظر جوابتون هستم
سلام
دوست عزیز باید به متخصص گوارش مراجعه کنید تا بررسی های لازمه انجام بشه و منشا عفونت شناسایی بشه
ممکنه دچار عفونت معده و ورده شده باشید که حتما نیاز به بررسی داره
سلام.
دکتر من چندوقت پیش ( حدودا 5 ماه قبل ) مدفوع خونی داشتم و دکتر اونو یبوست تشخیص داد.
حالا مجددا این علایم رو دارم
-سختی در دفع مدفوع
-مدفوع خونی ( گاهی خون روشن گاهی نسبتا تیره )
-گاهی اسهال
-سفت بودن شکم
-احساس به دام افتادن گاز
-خستگی
-اختلالات خواب
آیا احتمال داره دچار سرطان روده شده باشم ؟
سلام
دوست عزیز ممکنه دچار کولیت روده، کرون یا سایر بیماری های التهابی روده شده باشید و جای نگرانی نیست. بعد از مراجعه به دکتر متخصص گوارش در صورت نیاز براتون کولونوسکوپی تجویز میشه و عارضتون تشخیص داده میشه