کولیت اولسراتیو یا UC یک بیماری التهابی است که می‌تواند کل روده بزرگ را در بر گیرد. این التهاب به داخلی ترین لایه روده محدود است و قابلیت عود مجدد دارد. تجویز دارو معمولا اولین گزینه برای درمان این بیماری است. این وضعیت نتیجه واکنش بیش فعال سیستم ایمنی بدن شماست.
کولیت اواسراتیو چیست؟
کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن روده بزرگ است که در آن پوشش داخلی روده ملتهب می‌شود و زخم‌های کوچک باز ایجاد می‌کند. این عارضه یک بیماری نسبتاً شایع طولانی مدت است و باعث التهاب در روده بزرگ می‌شود. تغییرات رژیم غذایی و داروها اغلب می‌توانند به مدیریت علائم کمک کنند، اما جراحی در موارد شدید یک گزینه است.
مطلب مرتبط: علائم التهاب روده یا IBD چیست؟
روده بزرگ مواد مغذی را از غذاهای هضم نشده خارج می‌کند و مواد زائد را از طریق رکتوم و مقعد به عنوان مدفوع دفع می‌کند. در موارد شدید کولیت اولسراتیو، زخم‌ها در پوشش روده بزرگ ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها ممکن است خونریزی کنند که باعث تولید چرک و مخاط می‌شود. در این مقاله به علائم، عوامل خطر و علل احتمالی کولیت اولسراتیو و همچنین برخی از گزینه های درمان این بیماری می پردازیم.
علائم کولیت اولسراتیو
شناخت علائم کولیت اولسراتیو اولین گام شما برای دانستن این است که چه زمانی بیماری شما در حال شعله ور شدن است و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید. علائم کولیت اولسراتیو از فردی به فرد دیگر متفاوت است و حدود نیمی از بیماران کولیت اولسروز علائم خفیفی را تجربه می‌کنند. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید:
- اجابت مزاج شل و فوری
- خونریزی هنگام دفع
- از دست دادن وزن
- مدفوع خونی
- گرفتگی و درد شکم
- اسهال مداوم
انواع کولیت اولسراتیو
آگاه شدن از بیماری خود اولین قدم قبل از درمان است. ما می‌توانیم به شما در درک انواع مختلف کولیت اولسراتیو و همچنین علائم و عوارض رایج آن کمک کنیم. کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن است که می‌تواند قسمت‌های مختلف روده بزرگ و راست روده را درگیر کند. بسته به وسعت بیماری و نوع کولیت اولسراتیو، طیف وسیعی از علائم و عوارض وجود دارد:
پروکتیت اولسراتیو
در پروکتیت اولسراتیو، التهاب روده به راست روده محدود می‌شود. این وضعیت معمولاً کمتر از شش اینچ رکتوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با افزایش خطر سرطان مرتبط نیست. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی از رکتوم
- درد رکتوم
- فوریت در حرکات روده شما
کولیت سمت چپ
در این شکل کولیت اولسراتیو، التهاب مداوم از رکتوم شروع می‌شود و تا روده بزرگ تا خم شدن طحال ، که خم شدن کولون در نزدیکی طحال است، گسترش می‌یابد. کولیت سمت چپ همچنین شامل پروکتوسیگموئیدیت است که رکتوم و بخش تحتانی روده بزرگ واقع در بالای راست روده به نام کولون سیگموئید را درگیر می‌کند. علائم کولیت سمت چپ ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- اسهال خونی
- درد در سمت چپ شکم
کولیت گسترده
این نوع کولیت اولسراتیو کل روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. التهاب مداوم از رکتوم شروع می‌شود و فراتر از خم شدگی طحال گسترش می‌یابد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن اشتها
- اسهال خونی
- درد شکم
- کاهش وزن
علت کولیت چیست؟
علت اصلی و دقیق کولیت اولسراتیو ناشناخته است. افراد مبتلا به این عارضه در سیستم ایمنی خود مشکل دارند. با این حال، مشخص نیست که آیا مشکلات ایمنی باعث این بیماری می‌شود یا خیر اما باید بدانید این بیماری مسری نیست. استرس و برخی غذاها می‌توانند علائم را تحریک کنند، اما باعث کولیت اولسراتیو نمی‌شوند.
کولیت اولسراتیو ممکن است هر گروه سنی را درگیر کند اما اغلب در سنین 15 تا 30 و سپس دوباره در سنین 50 تا 70 سالگی ایجاد می‌شود. بیماری از ناحیه رکتوم شروع می‌شود و ممکن است در رکتوم باقی بماند یا به نواحی بالاتر روده بزرگ گسترش یابد. با این حال ممکن است این بیماری در طول زمان کل روده بزرگ را درگیر کند.
عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی کولیت اولسراتیو یا سایر بیماری‌های خودایمنی است.
ارزیابی و نحوه تشخیص
ارزیابی‌های اولیه شامل بررسی کامل سابقه پزشکی و معاینه جسمی و سپس آزمایشات, کولونوسکوپی کامل رکتوم و روده بزرگ و ایلیوم و عکس با اشعه ایکس می‌باشند. این ارزیابی‌ها برای تعیین گسترش و شدت بیماری و راهنمایی‌های لازمه مهم می‌باشند. تمایز بین کولیت روده و بیماری‌های مشابه دیگر مانند کرون (زمانیکه فقط به روده و رکتوم محدود باشد) بسیار سخت است.
درمان کولیت اولسراتیو
اهداف درمان این عارضه عبارتند از:
حملات حاد را کنترل کنید
از حملات مکرر جلوگیری کنید
به بهبود روده بزرگ کمک کنید
در طول یک دوره شدید، ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشید.
درمان دارویی
تجویز دارو اولین گزینه برای درمان کولیت اولسراتیو است، مگر اینکه جراحی اضطراری لازم باشد. برای شروع درمان چندین گزینه دارویی جهت کنترل و مدیریت بیماری و بهتر کردن کیفیت زندگی بیمار موجود است. عمومی‌ترین نوع درمان تجویز کورتیکواستروئیدها همراه با مواد ضد التهابی است. این داروها بستگی به شدت بیماری هم خوردنی و هم بصورت شیاف موجود هستند.
رژیم غذایی و تغذیه
انواع خاصی از غذاها ممکن است علائم اسهال و گاز را بدتر کنند. این مشکل ممکن است در زمان بیماری فعال شدیدتر باشد. پیشنهادات رژیم غذایی عبارتند از:
در طول روز مقدار کمی غذا بخورید.
مقدار زیادی آب بنوشید
از غذاهای پرفیبر (سبوس، لوبیا، آجیل، دانه ها و ذرت بو داده) خودداری کنید
از غذاها و سس‌های چرب یا سرخ شده (کره، مارگارین و خامه غلیظ) اجتناب کنید
در صورت عدم تحمل لاکتوز، مصرف شیر را محدود کنید. لبنیات منبع خوبی از پروتئین و کلسیم هستند.
ممکن است در مورد نفخ روده احساس نگرانی، خجالت یا حتی افسردگی کنید. سایر رویدادهای استرس زا در زندگی شما، مانند جابجایی، از دست دادن شغل یا یکی از عزیزانتان می‌تواند باعث بدتر شدن مشکلات گوارشی شود. از پزشک خود در مورد نحوه مدیریت استرس راهنمایی بخواهید.
جراحی کولیت
جراحی برای برداشتن کولون، کولیت اولسراتیو را درمان می‌کند و خطر سرطان روده بزرگ را از بین می‌برد. در صورت داشتن موارد زیر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید:
کولیت که به درمان کامل پزشکی پاسخ نمی‌دهد
تغییرات در پوشش روده بزرگ که نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به سرطان است
مشکلات شدید، مانند پارگی روده بزرگ، خونریزی شدید یا مگاکولون سمی
بیشتر اوقات کل کولون از جمله رکتوم برداشته می‌شود.
جراحی می‌تواند هم سريعا و هم بعدا انجام شود. جراحی اضطراری برای زمانی است كه روده درگير سوراخ، خون ريزی شديد و يا عفونت جدی شده باشد و اين وضعيت‌ها خطر جانی در بر دارند. جراحی معمولا زمانی برای كوليت لازم است كه بيماری به داروها جواب نداده و يا طی كلونوسكوپی تغييرات سرطانی يا پيش سرطانی ديده شود.
چون کولیت اولسراتیو فقط در روده و ركتوم ظاهر ميشود لذا برداشت كامل اين دو و ايجاد ايلوستومي يكي از گزينه هاي درمان خواهد بود.
در جراحي اضطراری کولیت اولسراتیو ، روده بزرگ برداشته ميشود و بخش تحتانی روده كوچک (ايليوم) از جداره شكم به طور موقت بيرون آورده و ايلستومی ايجاد می‌شود تا مدفوع از اين مسير خارج شود. اين جراحی‌ها بستگی به وضعيت‌های خاص می‌توانند بصورت باز سنتی و يا كم تهاجمی لاپاروسكوپی انجام شوند.
پس از ريكاوری بيمار، دومين جراحی صورت می‌گيرد و باقيمانده ركتوم برداشته و يک ركتوم جديد (ileal pouch) ايجاد ميشود. اين ركتوم جديد به مقعد متصل ميشود و به كمک ايجاد ايليستومی حلقه ای ، ناحيه تا زمان التيام محافظت می‌گردد.
پس از التيام كامل ، سومين عمل براي بستن و برداشت ايليستومي انجام ميشود. اين سه مرحله جراحي کولیت اولسراتیو در نهايت بيمار را قادر به ادامه ي زندگي بدون اوستومي ميكند.
در جراحي عادي كوليت ، اولين و دومين مرحله ذكر شده در بالا (بصورت جراحي سنتي باز و يا كم تهاجم لاپروسكوپي) درهم ادغام ميشوند. روده بزرگ و ركتوم برداشته و ركتوم جديد ، (معمولا J-pouch) ايجاد و به مقعد متصل ميشود. يك ايليستومي انحرافي هم براي حفاظت از ناحيه ايجاد ميگردد. پس از ريكاوري ، دومين جراحي براي بستن ايليستومي انجام و روده ي كوچك مجددا متصل ميشود. اين نوع جراحي كوليت دو مرحله اي است. برخي جراحان ايليستومي انحرافي انجام نميدهند كه در اين صورت جراحي يك مرحله اي خواهد بود.
علاوه بر خطراتي كه در هر جراحي امكان پذير است ، جراحي كوليت با خطر نشت از محل اتصالات هم روبرو است.
اين جراحي ها هم ميتوانند بصورت باز سنتي و هم كم تهاجمي لاپروسكوپي انجام شوند و جراح بستگي به اينكه كدام جراحي براي بيمار مناسب و امن است نوع آن را انتخاب ميكند. جراحي هاي اضطراري معمولا به خاطر وضعيت اورژانسي بيمار از نوع باز خواهند بود.
مراحل بعد از جراحی
پس از جراحی، ممکن است موارد زیر را داشته باشید:
- سوراخی در شکم به نام استوما (ایلئوستومی). مدفوع از طریق این دهانه تخلیه می‌شود.
- روشی که روده کوچک را به مقعد متصل می‌کند تا عملکرد طبیعی روده را به دست آورد.
سلام من کولیت السراتیو دارم برای درمان چی کار کنم
سلام
کولیت درمان قطعی نداره اما متخصص گوارش براتون یه سری دارو برای کاهش علائم تجویز میکنه و باید پرهیز غذایی هم داشته باشید