10 علت سوزش مقعد و راه‌های درمان سریع (خانگی و دارویی)

احساس درد و سوزش در داخل و اطراف مقعد می‌تواند دلایل گوناگونی (از تحریک خفیف تا یک ناراحتی شدید) داشته باشد. ممکن است سوزش مقعد را بعد از یبوست، اسهال یا همراه با خونریزی تجربه کنید. با توجه به علت زمینه‌ای، شدت سوزش از خفیف تا شدید متغیر است. بسیاری از افرادی که به این عارضه دچار هستند، از بیان مشکل خود خجالت می‌کشند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در ادامه به بررسی علل مختلف و راه‌های درمان این عارضه می‌پردازیم:

احتمال بروز سوزش مقعد در تمامی سنین و حتی در کودکان هم وجود دارد. اما جای نگرانی نیست و تنها کاری که باید هنگام رویارویی با چنین مشکلی انجام دهید، مراجعه به دکتر برای تشخیص علت دقیق این عارضه است.

عوامل مختلفی مثل عدم رعایت بهداشت، مشکلات روده بزرگ و راست روده مثل بیماری سندروم روده تحریک پذیر، التهاب روده، مصرف محرک‌ها و غذاهای تند، هموروئید، شقاق و پروکتیت را می‌توان عامل ایجاد این عارضه دانست.

چگونه علت سوزش مقعد را تشخیص دهیم؟

قدم اول برای تشخیص علت، مراجعه به یک پزشک جراح عمومی یا پزشک متخصص بیماری‌های مقعد و کولورکتال است. از عادات غذایی گرفته تا شرایط پزشکی مانند بواسیر یا شقاق، می‌توانند عامل سوزش مقعدی باشند. معمولا دکتر با انجام معاینات بالینی عارضه را تشخیص می‌دهد. اما اگر علت دقیق با معاینه قابل تشخیص نبود، انجام آزمایشات و روش‌های تشخیصی کولونوسکوپی، سونوگرافی، سیگموئیدوسکوپی و غیره تجویز می‌شود. در ادامه بصورت جداگانه هر یک از دلایل موثر در ایجاد این عارضه را بررسی می‌کنیم:

بهداشت ناحیه آنال

با توجه به حساسیت بالای مقعد، یکی از نکات مهم رعایت بهداشت این ناحیه است. بهداشت ضعیف و تمیز نشدن پوست اطراف مقعد بطور کامل، می‌تواند باعث تجمع انواع میکروب و باکتری‌ها در این بخش شده و در نهایت تحریکات پوستی و مشکلات سلامتی را به دنبال داشته باشد.

از سوی دیگر استفاده از مواد شوینده شیمیایی مثل صابون و همچنین دستمال مرطوب عطری، ممکن است باعث بروز حساسیت و تحریک پوست این ناحیه شود. نکاتی که برای سلامت و خفظ بهداشت ناحیه مقعد باید رعایت کنید:

• تمیز کردن مناسب مقعد
• پرهیز از شستن بیش از حد ناحیه
• استفاده از دستمال‌های نرم و مرطوب برای خشک کردن ناحیه

بیماری‌های التهابی روده

ممکن است سوزش مقعد به دلیل یکی از بیماری‌های روده مثل بیماری التهابی یا سندروم روده تحریک پذیر، کولیت و غیره ایجاد شده باشد که بعد از انجام معاینات و بررسی های لازم به راحتی توسط پزشک قابل تشخیص است.

حساسیت غذایی و مصرف محرک‌ها

داشتن عادات غذایی غلط و مصرف محرک‌ها مثل غذاهای تند، کافئین، نوشیدنی‌های الکلی و خوراکی‌های مشابه می‌توانند باعث تحریک آنال و ایجاد التهاب و سوزش در این بخش شوند. البته در این مورد احساس سوزش مقعد بصورت موقتی است و باید بعد از چندروز برطرف شود.

شقاق مقعدی

این عارضه که با نام زخم مقعد هم شناخته می‌شود، معمولا برای بیمار بسیار آزاردهنده و دردناک است. اگر حین اجابت مزاج یا بعد از آن درد و سوزش مقعد را تجربه می‌کنید که با خونریزی همراه است، احتمالا به شقاق مقعد مبتلا شده‌اید. البته به دلیل علائم مشابه این عارضه با هموروئید، باید تشخیص قطعی و انتخاب روش مناسب درمان شقاق را به عهده پزشک بگذارید.

مطلب مرتبط: شقاق چیست؟

یبوست و خشکی مدفوع

تعداد اجابت مزاج در هر فردی متفاوت است، اما اگر کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج دارید، احتمالا یبوست دارید. حرکات روده دردناک، نیاز به زور زدن هنگام دفع و خارش و سوزش مقعد هم از علائم یبوست هستند.

پروکتیت (التهاب راست روده)

این بیماری گوارشی در حقیقت ایجاد نوعی تورم و التهاب در بافت داخل روده است که علائمی مثل درد، سوزش و احساس دفع مدفوع بصورت مداوم را ایجاد می‌کند. علت پروکتیت بیماری‌های عفونی، رابطه مقعدی و بیماری‌های التهابی روده است.

اسهال یا مدفوع آبکی

اسهال و مدفوع شل می‌تواند پوشش داخل روده و پوست اطراف مقعد را تحریک کند و باعث بروز علائمی مثل سوزش مقعد شود. اگر در هنگام اجابت مزاج دچار گرفتگی یا گاز معده و روده شوید، درد هنگام مدفوع نیز ممکن است رخ دهد.

بواسیر یا هموروئید

هموروئید نوعی تورم و آسیب عروق داخل یا اطراف ناحیه آنال است و به عنوان شایع‌ترین بیماری نشیمنگاهی شناخته می‌شود. این عارضه در حالت پیشرفته معمولا باعث علائمی مثل خونریزی، درد و سوزش مقعد می‌شود.

در صفحه مربوطه می‌توانید اطلاعات کامل درمورد اینکه هموروئید چیست و روش‌های درمان بواسیر با لیزر و جراحی را مشاهده کنید.

بیماری‌های جنسی

بیماری‌های مقاربتی معمولا با رابطه جنسی محافظت نشده به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. برخی از بیماری‌ها و عفونت‌های جنسی مثل زگیل مقعد یا هرپس می‌تواند باعث ایجاد احساس خارش یا سوزش مقعد و بروز زخم و تاول شود.

بیماری‌های پوستی

برخی از بیماری‌های پوستی مثل قارچ، پسوریازیس و اگزما ممکن است به دلایل مختلف در ناحیه مقعد ایجاد شوند. یکی از دلایل بروز این بیماری‌ها مصرف آلرژن‌هایی مثل شوینده‌های شیمیایی و معطر است.

چه زمانی برای سوزش مقعد به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر سوزش مقعد بیشتر از چندروز ادامه پیدا کرد و خصوصا اگر با علائم دیگری مثل درد و خونریزی همراه بود، برای تشخیص علت و درمان این عارضه باید به پزشک مراجعه کنید. اگر علت زمینه‌ای با معاینات بالینی قابل تشخیص نباشد، آزمایشات لازم تجویز می‌شود. صرف نظر از علت، صحبت با پزشک به تعیین اینکه کدام درمان‌ها یا تغییرات سبک زندگی در کاهش علائم و بهبود شما موثر است، کمک می‌کند.

درمان سوزش مقعد

بعد از بررسی علت زمینه‌ای خارش مقعد توسط پزشک، بهترین درمان برای آن در نظر گرفته می‌شود. اما در مواقعی که احساس سوزش شدید است، می‌توان از روش‌های زیر برای درمان موقت سوزش مقعد کمک گرفت. بعد از اینکه علائم کمی تسکین یافت، اقدامات لازم برای درمان بیماری زمینه‌ای انجام می‌شود. این روش‌ها شامل:

درمان خانگی سوزش مقعد

اقدامات درمانی زیر کاملا در دسترس هستند و می‌توانند به بهبود فوری علائم شما کمک کنند:

رعایت بهداشت ناحیه مقعد: تعویض مرتب لباس زیر و شستشوی به اندازه مقعد برای بهبود علائم توصیه می‌شود.

حمام سیتز: نشستن در لگن آبگرم چندین مرتبه در روز و به مدت 10 تا 15 دقیقه می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش و بهبود علائم شما داشته باشد.

مصرف آنتی بیوتیک و داروهای موضعی: اگر عفونت باعث ایجاد این حالت شده باشد، مصرف داروهای آنتی بیوتیک می‌تواند در کاهش علائم موثر باشد.

کمپرس سرد: استفاده از یک کیسه یخ روی موضع خارش می تواند علائم شما را تا حدی کاهش دهد.

پرهیز غذایی: پرهیز از مصرف کافئین و مواد غذایی تند می تواند به کاهش علائم شما کمک کند.

مصرف داروهای ملین و روان کننده: یکی از موارد مهم در درمان سوزش مقعد، جلوگیری و درمان یبوست است. زیرا وقتی دچار یبوست و سختی مدفوع هستیم، فشار بیشتری به ناحیه مقعد وارد می‌شود که باعث احساس سوزش بیشتر در این ناحیه خواهد شد.

استفاده از برخی داروهای گیاهی: استفاده موضعی از گیاهانی مثل آلوئه ورا و دانه گشنیز به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی که دارند، به کاهش علائم شما کمک می‌کند.

دارو و پماد برای درمان سوزش مقعد

برخی از داروها و پمادهای زیر برای کاهش علائم سوزش مقعد استفاده می‌شود که البته قبل از استفاده از آن ها بهتر است با پزشک مشورت کنید:

• پماد نیتروگلیسیرین: این دارو با کاهش انقباض مقعد، به بهبود علائم شما کمک می‌کند.
• پماد لیدوکائین: این پماد یک داروی بی حس کننده است که بطور موقت می‌تواند علائم سوزش مقعد را کنترل کند.
• پماد هیدروکورتیزون: با فعال کردن مواد طبیعی در پوست برای کاهش تورم، قرمزی و خارش عمل می‌کند.

همچنین ممکن است پزشک برخی داروهای خوراکی مثل قرص‌های ضد حساسیت را برای درمان سوزش مقعد تجویز کند. بعد از اینکه سوزش کمی تسکین پیدا کرد، پزشک برای درمان عامل اصلی این عارضه اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

سوالات متداول سوزش مقعد