مدفوع مادهای خمیری شکل در روده است که با باقی مانده مواد هضم شده در بدن تولید میشود و در حالت عادی خمیری شکل و نیمه جامد است و از راه مقعد خارج میشود. با توجه به تغییر رنگ مدفوع و سایر علائم ظاهری آن، شما میتوانید از سلامت بدن و یا ابتلا به عارضه های گوارشی گوناگون آگاه شوید.
هرگونه تغییر در شکل و رنگ مدفوع میتواند به دلیل یک عارضه ساده مثل یبوست یا بیماریهای گوارشی گوناگون مثل کرون، کولیت، سندروم روده تحریک پذیر و حتی عارضه های جدی مثل سرطان باشد. ما در این مقاله به تشریح تغییرات مدفوع که از ابتلا به بیماریهای مختلف خبر میدهد، میپردازیم:
مدفوع نرمال چه ویژگی هایی دارد؟
در صورتی که مدفوع شما و یا کودکتان دارای ویژگیهای زیر است؛ نیازی به نگرانی و بررسی های بیشتر نیست :
- رنگ نرمال، نه تیره رنگ است و نه رنگی روشن دارد.
- غلظت نرمال همانند غلظت خمیردندان در نظر گرفته میشود.
- طول مدفوع نرمال 10 الی 20 سانت است.
- مدفوع نرمال بدون فشار و به راحتی خارج میشود.
ما در ادامه به بررسی علت تغییر غلظت و تغییر رنگ مدفوع میپردازیم :
دلایل تغییر رنگ مدفوع
رنگ مدفوع از بیلی روبین نشات می گیرد. بیلیروبین ماده ای است که در کبد و از تخریب هموگلوبین و گلبولهای قرمز خون تولید میشود. و از سلول های کبدی به صفرا ترشح می شود. بسته به میزان غلظت این ماده رنگ صفرا از سیاه به زرد کم رنگ تغییر پیدا می کند. در مرحله بعد صفرا ترشح شده در مجرای صفراوی به درون روده ها راه پیدا کرده و بسته به سرعت حرکت محتویات روده، صفرا دچار تغییر رنگ می شود و این عامل بر تغییر رنگ مدفوع تاثیر می گذارد. در این مورد دو حالت ایجاد میشود :
- حرکت محتویات روده با سرعت طبیعی، تغییر رنگ مدفوع به قهوه ای کمرنگ تا پررنگ
- حرکت محتویات روده با سرعت بالا، تغییر رنگ مدفوع به سبز به علت تغییرات شیمیایی بیلی روبین یا فقدان آنها ست که تغییر رنگ مهمی محسوب نمیشود. اما اگر مدفوع فاقد بیلی روبین باشد، رنگ مدفوع خاکستری رنگ شده و جریان صفرا به روده قطع شده است. علت این امر معمولاً وجود تومور در در مجرای صفرا یا پانکراس است.
معمولا تغییر رنگ مدفوع به شکل های زیر اتفاق می افتد:
سیاه شدن مدفوع
تغییر رنگ مدفوع به سیاه به علت نفوذ خون درون آن است. در صورتی که میزان خونریزی زیاد بوده و حجم هموگلوبین در رودهها زیاد شود، رنگ آن به سیاه تغییر پیدا می کند. همچنین در صورتی که این خونریزی از قسمت بالای دستگاه گوارش باشد به علت اینکه خون زمان زیادی را دستگاه گوارش باقی مانده می تواند تیره شده و مدفوع را سیاه رنگ نماید.
این نوع مدفوع معمولاً به شدت چسبناک بوده و بوی بسیار بدی نیز می دهد. زخم دئودنوم، خونریزی داخلی در بخش بالایی دستگاه گوارش میتواند عامل سیاه شدن رنگ مدفوع باشد، البته ممکن است مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت و یا خوراکی هایی مثل زیتون، شیرین بیان، تمشک آبی و الکل علت سیاه رنگ شدن آن باشد.
قرمز شدن مدفوع
علت تغییر رنگ مدفوع به قرمز، خونریزی است. اما نشان میدهد خونریزی از قسمت انتهایی دستگاه گوارش بوده و چون خون مدت زمان کمتری را دستگاه گوارش بوده تغییر رنگ چندانی نداشته است.
تغییر رنگ مدفوع به قرمز روشن ناشی از مشکلات بواسیر، اختلالات دستگاه گوارش، شقاق و حتی سرطان روده بزرگ است و تغییر رنگ به قرمز تیره ناشی از خونریزی داخلی بخش پایینی دستگاه گوارش، بواسیر داخلی، مقعد، پولیپ روده بزرگ، دیورتیکولیت یا سرطان روده بزرگ است.
مطلب مرتبط: بواسیر چیست؟ علت و علائم انواع هموروئید
زرد شدن مدفوع
علت تغییر رنگ مدفوع به زرد بیمار شدن لوزالمعده (پانکراس) است. در حالت عادی آنزیم هایی از لوزالمعده ترشح میشود که به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات کمک می کند. در صورتی که این آنزیم ها وجود نداشته باشند، فرآیند هضم به طور کامل صورت نگرفته و چربی ها هضم نمی شوند. در نتیجه مدفوع زرد رنگ و بد بو می شود.
یکی از علت های عدم ترشح آنزیم از لوزالمعده، مسدود شدن مجرای لوزالمعده توسط تومورها است. همچنین ابتلا به پانکراتیت مزمن در اثر زیاده روی در مصرف الکل از دیگر علت هایی است که تولید آنزیم را با اختلال مواجه می کند.
کم رنگ شدن مدفوع
مصرف مداوم برنج و غذاهای کم رنگ شایع ترین علت کم رنگ شدن رنگ مدفوع است. ولی در صورتی که این مشکل تا چند روز ادامه پیدا کند، احتمالاً مشکل از جای دیگری است.
در حالت عادی ترشح صفرا از کبد موجب تیره شدن رنگ مدفوع میشود، اگر رنگ مدفوع کم رنگ است، یعنی صفرا به میزان کافی از کبد ترشح نمی شود. بیماری های مربوط به کبد نظیر التهاب همراه با درد زیاد، موجب تغییر رنگ مدفوع نیز می شوند. به علاوه این مشکل با اختلال در عملکرد لوزالمعده نیز بی ارتباط نیست.
غلظت مدفوع
همان طور که ذکر کردیم مدفوع نرمال باید غلظتی شبیه به خمیر دندان داشته و به راحتی از مقعد خارج شود. در صورتی که غلظت مدفوع تغییر یابد، می توان نتیجه گرفت اختلالی در بدن ایجاد شده است. مشکلات مربوط به غلظت مدفوع به این شرح است:
مدفوع خشک
مدت زمان حدودی برای مصرف غذا تا خروج آن از دستگاه گوارش 40 الی 45 دقیقه تعیین شده است. در صورتی که مواد بیش از این مقدار در روده بماند، آب آن ها باز جذب شده و مدفوع خشک می شود.
علت مدفوع خشک ممکن است مصرف زیاد لبنیات، عدم مصرف کافی آب و فیبر، مصرف برخی داروها مثل فشارخون، آنتی هیستامین و داروهای ضد افسردگی باشد.
مدفوع تکه تکه
در صورتی که عبور مدفوع از دستگاه گوارش مدت زمان زیادی طول بکشد، مدفوع تکه تکه میشود. کمبود فیبر در رژیم غذایی میتواند باعث بروز این مشکل شود. رژیم غذایی سرشار از پروتئین با کربوهیدرات کم میتواند باعث بروز این مشکل شود.
مدفوع آبکی
به طور متوسط بدن انسان در طول یک روز در حدود 8 لیتر آب از معده، غدد بزاقی و پانکراس تولید می کند. در حالت طبیعی مقدار زیادی از این مایعات جذب شده و مدفوع حالت نرمال دارد. اما در صورتی که مواد غذایی به سرعت از روده عبور کنند فرصتی برای جذب آنها نبوده در نتیجه مدفوع آبکی خواهد شد.
عبور سریع مواد غذایی می تواند ناشی از افزایش قابل توجه مصرف فیبر و یا عفونت ها باکتریایی و ویروسی باشد. زیرا در اثر ابتلا به عفونت بدن شروع به تولید سم نموده و در نتیجه مقدار زیادی آب آزاد می کند.
مدفوع باریک
باریک شدن مدفوع احتمالاً نشانه ای از بروز سرطان روده و یا وجود پولیپ است. وجود هرگونه توده در مسیر عبور مدفوع باعث ایجاد انسداد شده و مدفوع را باریک میکند.
مدفوع شناور و بدبو
در صورتی که بدن در جذب چربیها دچار مشکل باشد، چربی در مدفوع ظاهر شده و موجب میشود، مدفوع زرد رنگ، چرب و متعفن به نظر برسد. بیماری های گوارشی عامل این مشکل هستند.
پذیرش: از شنبه تا چهارشنبه فقط با تعیین وقت قبلی
لطفا از طریق تلفن یا فرم تعیین وقت اینترنتی نسبت به گرفتن وقت اقدام نمائید.
با تشکر.
پاسخگویی همه روزه از ساعت ۹ تا ۲۲ حتی روزهای تعطیل
سلام ، مدتی هست بین قفسه ی سینم تیر میکشه گاهی اوقات و خیلی ترش میکنم ، آیا مشکل حادی دارم؟
سلام
باید متخصص گوارش بررسیهای لازمو انجام بدن دوست عزیز
سلام خسته نباشیدوتشکر ازپاسخ تون .ببخشید . ۱ سالی میشه مدفوع یاسفت تکه تکه یاشل هست ودکترنرفتم میخوام بدونم ایا مشکلی عست ممنون میشم راهنمایی کنید
سلام
بله احتمال داره مشکلات کولون یا کولیت و غیره باشه که برای تشخیص قطعی باید به متخصص گوارش مراجعه کنید
سلام چند وقته مدفوع شل دارم البته اسهال نیست فقط شله علت چی میتونه باشه
سلام
دلایل زیادی میتونه داشته باشه باید به پزشک گوارش مراجعه کنید شاید مربوط به بیماریهای التهابی روده، میکروب و غیره باشه
سلام علت مدفوع فیروزه ای رنگ چیست(خترم ۷سالشه)
سلام
شاید بخاطر مواد غذایی که مصرف کردن باشه
سلام من یک دختر دوازده ساله دارم حدود سه ساله مشکل معده دارد وقتی بردمش دکتر آزمایش واندسکوپی ازش گرفتن معلوم شد که هم پولیپ داره وهم التهاب روده آلا ح دود یک ساله دارو مصرف میکنه اصلا خوب نشده اشتها ندارن غذای کم میخوره و گاهی وقتا خون تو مدفوعش دیده میشه گفتم چکار کنم واقعا
سلام
باید تا درمان کامل تحت نظر متخصص گوارش باشن و ممکنه نیاز باشه دکترشونو عوض کنید
2روزه مدفوعم مشکی هست
اگه مکمل و غذای خاصی مصرف نکردین و مدفوع تیره شده لازمه برای بررسی بیشتر به پزشک گوارش مراجعه کنید ممکنه نشون دهنده خونریزی باشه
سلام ودرود دیشب هات داگ خوردم و چن روزی هم هست که سرمای اتاق خواب باعث ناراحتیم شده،صبح که بیدارشدم با حالت دستشویی رفتن که برم wc،یهو جوری دل پیچیده گرفتم که اول مدفوعم آب بود بعد مدفوع باریک به اندازه ۱۵ سانت،این حالت تقریبا تا ۱۰ بار اتفاق افتاد و من با افت فشارشدید و یخ شدن بدن و خیس شدن کل بدنم مواجه شدم به حدی که ازجام نمیتونستم پاشم.بعد از آخرین مدفوعم حالم بهتر شد و استراحت کردم.میخام بدونم دلیلش مشکل ویروسی و میکروبی معدم شده..؟آیا از هات داگه هست..؟موقع خریدن هات داگه یکی گفت آقا این… Read more »
سلام
اگر دیگه علائمتون تکرار نشد احتمالا مسمومیت بوده
اما در صورت تکرار احتمال داره میکروب معده باشه و باید به متخصص گوارش مراجعه کنید
سلام دختر۵ ماهه دارم دوسه روزی اسهال ابکی گاهی سبزامروز زردکم رنگ ویکم غلیظ بودعلتش چی میتونه باشه
سلام
اگه چندروز ادامه داشته توصیه میکنم حضوری به پزشک اطفالشون برای بررسی علت مراجعه کنید
سلام من ۱۳ساله صفربرداری کردم
الان ی چن روزه مدفوع م زرد هستش
وانزیم کبدی هم یک ماه پیش دادم سالم بود
کیسه صفرا منظورتونه؟
اگه ادامه دار شد با دکتر معالجتون مطرح کنید
سلام آقای دکتر چند وقتی بود اسهال بودم رفتم آزمایش دادم هیچگونه عفونتی نبود بعد رفتم دکتر گوارش چند تا قرص داد الان اسهالم تموم شده فقط مدفوع من یه حالت تیره رنگ شده و بعضی وقتا یه دل دردهای کوچیک زیر شکمم احساس میکنم و نفخ میکنم علتش چیه البته آدم استرسی هستم
سلام
ممکن روده تحریک پذیر یا کولیت عصبی داشته باشید که البته پزشک متخصص گوارش بهتر میتونن تشخیص بدن و راهنماییتون کنن