دلایل عود مجدد یا بازگشت فیستول و عوارض بعد از عمل

عود فیستول یکی از عوارض شایع بعد از جراحی است. حتی با وجود استفاده از روش درست درمان با توجه به مسیر فیستول و تخصص جراح، باز هم خطر بازگشت بیماری پس از مداخله جراحی وجود دارد. بر اساس تجربیات اگر یک جراحی ناموفق با عود مجدد فیستول داشته‌اید، احتمال بازگشت بیماری بعد از جراحی دوم حدودا سه برابر افزایش می‌یابد.

بنابراین ارزیابی دقیق بیمار برای شناسایی علت عود توسط پزشک شروع می‌شود و سپس با شناسایی آناتومی و نوع بیماری، برنامه‌ریزی برای انتخاب بهترین روش جراحی فیستول انجام می‌شود.

جراحی فیستول بسته به نوع بیماری و بعد از بررسی محل ایجاد آن می‌تواند شامل روش‌های مختلفی مانند عمل لیزر فیستول، فیستولوتومی، ستون، فلپ آدوانسمنت، پلاگین بیولوژیکی، LIFT و VAAFT شود. اغلب این روش‌ها در بیمارستان انجام می‌شود و ممکن است به یک روز بستری نیاز داشته باشد. همچنین چندین روز استراحت پس از عمل می‌تواند در تسریع درمان موثر باشد.

مرتبط: 7 راه عمل جراحی فیستول مقعدی

شایع‌ترین عوارض جراحی فیستول چیست؟

عوارض جراحی فیستول شامل عوارض کوتاه مدت و بلند مدت است. عوارض کوتاه مدت بعد از عمل جراحی ظاهر می‌شوند و معمولاً در طی مدت کوتاهی نیز از بین می‌روند این عوارض عبارتند از :

• احتباس ادراری
• خونریزی شدید یا تخلیه از محل جراحی
• تشکیل لخته خون
• احتباس مدفوع
• درد
• عفونت

دسته‌ای دیگر از عوارض عمل فیستول ممکن است برای مدت زمان بیشتری بماند و یا هرگز رفع نشود، این عوارض عبارتند از:

• تنگی مقعد
• عود مجدد بیماری
• بی اختیاری روده

عوارض بلند مدت: بر اثر وارد آمدن آسیب به عضله اسفنکتر ایجاد می‌شود، این عضله مسئولیت باز و بسته نمودن مقعد و کنترل خروج مدفوع و گاز روده را بر عهده دارد. در صورتی که مسیر فیستول از این عضله و یا اطراف آن عبور کند، حین انجام عمل جراحی امکان آسیب به این عضله و در نتیجه بی اختیاری و تنگی مقعد وجود دارد، به خصوص اگر حین عمل قسمتی از عضله قطع شود. البته امکان بروز عوارض جراحی فیستول در زنان و بیماران مبتلا به کرون بیشتر از سایرین است.

درمان فیستول با لیزر تنها راهی است که علاوه بر اینکه عارضه فیستول را بطور قطعی درمان می‌کند، هیچگونه عوارضی به دنبال ندارد و بصورت سرپایی و در کمتر از یک ساعت انجام می‌شود.

علائم بازگشت فیستول بعد از عمل

شناسایی علائم زیر برای تشخیص به موقع عود فیستول، می‌تواند به شما کمک کند تا فورا به دکتر معالجتان مراجعه کنید:

ترشحات چرکی: این یکی از رایج‌ترین نشانه‌های عود فیستول است. اگر متوجه شدید بعد از مدتی در محل جراحی فیستول ترشحات چرکی وجود دارد، احتمال بازگشت بیماری زیاد است. همچنین احساس خیس شدن و خارش در ناحیه مقعد خواهید داشت. 

تورم موضعی: فیستول‌ مقعدی عود کننده می‌تواند باعث تورم دردناک در موضع درمان شود. هنگامی که آن را لمس می‌کنید، احساس تورم در مقعد خواهید داشت.

خونریزی حین اجابت مزاج: همچنین عود بیماری بعد از جراحی می‌تواند باعث خونریزی در حین اجابت مزاج شود. وقتی نگاه می‌کنید، متوجه وجود خون در مدفوع یا روی دستمال توالت می‌شوید.

چرا فیستول عود می‌کند؟

درمان فیستول بخصوص اگر پیچیده باشد، کار آسانی نیست و در موارد بسیاری احتمال بازگشت بیماری خصوصا بعد از جراحی وجود دارد. اما برخی از عوامل احتمال عود مجدد فیستول را افزایش می‎‌دهند:

• بیماری‌های التهابی روده مثل کرون و کولیت
• درمان ناقص و ترمیم نشدن کامل فیستول می‌تواند باعث تداوم عفونت و تشکیل فیستول جدید شود.
• بهداشت ضعیف می‌تواند خطر عود فیستول را افزایش دهد.
• بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا HIV/AIDS می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند و بروز عفونت‌ها را آسان تر کنند.
• ضربه یا آسیب به مقعد و راست روده می‌تواند منجر به تشکیل فیستول جدید شود.
• برخی از افراد ممکن است به دلیل ساختار ژنتیکی خود مستعد ابتلا به این عارضه باشند و احتمال عود را برای آنها بیشتر می‌کند.
• مصرف غذاهای حاوی قند، چربی و غذاهای فرآوری شده می‌تواند در عود فیستول نقش داشته باشد.

خطرات احتمالی فیستول مقعدی عود کننده چیست؟

در مورد فیستول مقعدی مکرر، اگر بیمار به موقع تشخیص و درمان نشود، عوارض خطرناک بسیاری برای سلامتی به همراه خواهد داشت:

عفونت جدی: فیستول مقعدی مکرر باعث می‌شود که زخم‌های قدیمی به شدت عفونی شده و بهبودی آن‌ها دشوارتر باشد. اگر عفونت به موقع درمان نشود، منجر به زخم می‌شود و به پوست اطراف گسترش می‌یابد.
افزایش تعداد فیستول‌ها: فیستول بزرگ شده به سایر نواحی سالم پوست گسترش می‌یابد و فیستول‌های متعددی را تشکیل می‌دهد. افزایش فیستول بر عملکرد مقعد تأثیر گذاشته و اجابت مزاج را برای بیمار دشوار می‌کند.
خطر ابتلا به سرطان رکتوم: بعد از بارگشت مجدد، تعداد فیستول‌ها افزایش می‌یابد. اگر به موقع درمان نشود، فیستول به نواحی مجاور مانند راست روده و مثانه گسترش می‌یابد. درمان نشدن عفونت فیستول به مدت طولانی، عوارضی مثل سرطان که تهدید کننده زندگی است، به همراه خواهد داشت.

www.vinmec.com

مراقبتهای بعد عمل برای پیشگیری از عود فیستول

پس از انجام عمل می‌توانید در همان روز اول پس از عمل و یا یک روز بعد از عمل از بیمارستان مرخص شوید. البته بهبودی کامل زخم به چند هفته زمان نیاز دارد. در این مدت می‌توانید با انجام راهکارهایی در خانه، سرعت بهبودی را افزایش دهید و از بازگشت فیستول جلوگیری کنید. برخی از این راهکارها عبارتند از :

• در قدم اول باید به شدت از دستورات پزشک خود پیروی کنید.
• مراقبت از زخم و رعایت بهداشت برای جلوگیری از عفونت زخم لازم است
• انجام ورزش های منظم و سبک
• مصرف غذاهای غنی از فیبر و مایعات کافی
• استفاده از حمام سیتز