Proctalgia fugax به شروع ناگهانی درد شدید در ناحیه رکتوم اشاره دارد که می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. درد به صورت پراکنده است و این وضعیت به عنوان درد عملکردی عود کننده آنورکتال نیز شناخته می‌شود. گرفتگی یا اسپاسم مقعدی نوعی از اختلالات است که علاوه بر علائم آزاردهنده، بر عملکرد معده و روده هم تاثیر می‌گذارد.
گرفتگی یا اسپاسم مقعدی چیست؟
همانطور که اسپاسم عضلات گردن باعث سردرد می شود، اسپاسم عضلات لگن نیز باعث ایجاد پروکتالژی می‌شود. پروکتالژیا درد ناشی از اسپاسم عضلات کف لگن، عضلات اسفنکتر مقعد یا عضلات راست روده است. این عارضه باعث درد شدید و تیر کشیدن انتهای راست روده یا رکتوم می‌شود. اسپاسم مقعد ممکن است بدون علائم اولیه و بطور ناگهانی ایجاد شود و از نظر شدت و مدت متفاوت باشد. اغلب درد آنقدر شدید است که فرد را در شب از خواب آرام بیدار کند. اگر فرد بلند شود و راه برود، روده خود را حرکت دهد یا گاز دفع کند، درد در عرض چند دقیقه برطرف می‌شود.
علائم اسپاسم مقعدی
افراد مبتلا به اسپاسم مقعدی یا پروکتالژی فوگاکس ممکن است گرفتگی عضلانی ناگهانی و شدید را در کانال رکتوم خود تجربه کنند که می‌تواند باعث دردهای تیز و کوبنده شود. گرفتگی مقعدی ممکن است به سرعت از بین برود یا شاید بیشتر طول بکشد. مدت زمان درد مقعد در پروکتالژیا بین چند ثانیه تا چند دقیقه است. این اسپاسم ها می‌توانند در هر زمانی از روز رخ دهند، و برخی از افراد ممکن است چندین دوره درد مقعدی را تجربه کنند و سپس دوره‌های طولانی بدون هیچ مشکلی را طی کنند.
علل پروکتالژیا یا گرفتگی مقعد
Proctalgia fugax به معنی “درد مقعدی با علت ناشناخته” است. همانطور که از نام آن پیداست، علت دقیق این وضعیت نامشخص است، اما درد ناشی از سفت شدن ناگهانی عضلات کانال رکتوم و کف لگن است. به این سفت شدن عضلات اسپاسم می‌گویند. اسپاسم اغلب در ماهیچه‌های صاف کانال مقعد و اسفنکتر رخ می‌دهد.
اگرچه پروکتالژی می‌تواند بدون هشدار رخ دهد، اما این عارضه محرک‌های زیادی دارد. این محرک‌ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
- فعالیت جنسی
- یبوست
- دفع مدفوع
- قاعدگی زنان
- استرس و اضطراب
- دوران قاعدگی
- ضربه‌های ناگهانی
- بیماری‌های مقعدی مثل بواسیر، شقاق و فیستول مقعدی
- افراد مبتلا به IBS
همچنین پروکتالژیا ممکن است پس از درمان برای برخی از بیماری‌های دیگر رخ دهد. این درمان ها شامل اسکلروتراپی برای هموروئید و هیسترکتومی واژینال است.
نحوه تشخیص گرفتگی و تفاوت آن با درد مقعد
برای تشخیص گرفتگی مقعد یا پروکتالژی فوگاکس، پزشک در درجه اول شدت و مدت علائم فرد را ارزیابی می‌کند. این عارضه باعث درد شدید و کوبنده و اسپاسم‌های سریع مقعد می‌شود. به دلیل همین اسپاسم‌های زودگذر، تشخیص کمی برای پزشک دشوار است.
تشخیص شامل معاینه فیزیکی کامل رکتوم و ناحیه تناسلی برای تایید یا رد سایر عواملی است که می‌تواند باعث بروز این درد شود.
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، اسپاسم مقعد نوعی درد ناگهانی و تیر کشنده است که در ناحیه رکتوم ایجاد می‌شود و در طول چند دقیقه برطرف می‌شود. اما درد مقعد که بصورت مداوم احساس می‌شود، ممکن است ناشی از مشکلات و بیماری‌های دیگری باشد که عبارتند از:
- شقاق یا پارگی کوچک در پوشش مجرای مقعد
- هموروئید
- آبسه مقعد
- عفونت های قارچی یا عفونت های مقاربتی مثل زگیل تناسلی
- یبوست مزمن
- اسهال
- کولیت اولسراتیو، نوعی بیماری التهابی روده
- نهفتگی مدفوع، توده ای از مدفوع سفت شده در رکتوم به دلیل یبوست مزمن
چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
Proctalgia fugax تهدید کننده زندگی نیست، اما اگر درد مقعد در عرض چند روز برطرف نشد یا هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید فوراً به دنبال درمان باشید:
- مقدار زیادی خونریزی مقعد مداوم که ممکن است با سبکی سر یا سرگیجه همراه باشد
- درد مقعدی که بعد از چند روز بهتر نمی‌شود یا بدتر می‌شود
- دردی که همراه با تب، لرز یا ترشح مقعدی گسترش می‌یابد
- درد شدید
مردم همچنین باید به هرگونه تغییر در حرکات روده توجه کنند تا محرک های بالقوه یا عوامل استرس زا را شناسایی کنند. خونریزی مقعد به ویژه خطرناک است زیرا می‌تواند نشانه سرطان روده بزرگ باشد.
راه‌های درمان اسپاسم مقعدی
گزینه‌های درمانی وجود دارد که ممکن است به شل شدن عضلات مقعد و جلوگیری از اسپاسم آنها کمک کند. این درمان‌ها شامل:
- دیلتیازم خوراکی، دارویی که فشار خون بالا را درمان می‌کند
- گلیسرول نیترات موضعی، یک داروی تسکین دهنده درد
- بلوک های عصبی، موادی که اعصاب را بی حس می‌کنند
- شل کننده‌های عضلانی
درمان‌های خانگی
برخی از درمان‌های طبیعی وجود دارد که افراد می‌توانند به کاهش درد کمک کنند:
رژیم غذایی: هیدراته ماندن کافی و مصرف یک رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر می‌تواند به نرم نگه داشتن مدفوع و دفع منظم آن کمک کند. این می‌تواند استرس را در مسیر مقعدی کاهش دهد.
نرم کننده های مدفوع: این مواد می توانند به دفع آسان مدفوع کمک کنند.
بازآموزی عضلات لگن: اگر عضلات ارادی دچار اسپاسم شوند، ممکن است فرد بتواند با انجام برخی تمرینات، عضلات خود را تمرین دهد تا آرام شوند.
حمام گرم: ممکن است به شل شدن اسفنکتر مقعد و کاهش اسپاسم و درد مرتبط با پروکتالژی فوگاکس کمک کند.
تکنیک های آرام سازی: تسکین دهنده های استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق و یوگا ممکن است به کاهش اضطراب و استرس کمک کنند.
درمان سندرم درد آنورکتال بسته به نوع آن متفاوت است. بسیاری از بیماری‌ها در طول زمان خود به خود بهبود می‌یابند.
دارو: کرم‌ها و مسکن‌های بدون نسخه برای بسیاری از افراد موثر هستند. در برخی موارد، آنتی بیوتیک ممکن است برای درمان عفونت ضروری باشد. همچنین کرمی که روی رگ‌های خونی اطراف مقعد اثر می‌کند، مانند گلیسریل تری نیترات یا کرم دیلتیازم.
تحریک الکتریکی
درمان احتمالی دیگر تحریک الکتریکی است. یک کاوشگر کوچک به اندازه انگشت فرد وارد راست روده می شود. برای هر درمان، یک جریان ارتعاشی ولتاژ پایین از عضلات اسپاستیک به مدت تقریباً 30 دقیقه عبور می کند. این ممکن است باعث شل شدن عضلاتی شود که دچار اسپاسم هستند.
بلوک های عصبی
بلوک‌های عصبی اپیدورال به برخی افراد کمک می‌کند. برای این درمان، متخصص بیهوشی سوزن کوچکی را به پشت فرد وارد می‌کند و محلولی را تزریق می‌کند که اعصاب ناحیه لگن را بی حس می‌کند.
بیوفیدبک
بازآموزی عضلات لگن نیز ممکن است مفید باشد. اگر ماهیچه های ارادی دچار اسپاسم شوند، می توان با انجام تمرینات خاص، به فرد آموزش داد که این عضلات را شل کند.
بیوفیدبک درمانی یک نوع درمان است که در آن یاد می‌گیرید چگونه عضلات کف لگن خود را شل کنید. شما به چندین جلسه تمرینی نیاز دارید تا یاد بگیرید چگونه عضلات را به خوبی کنترل کنید. این گزینه درمانی است که بیشترین شواهد دال بر اثربخشی آن وجود دارد.
تمرکز اصلی بازآموزی عضلات لگن این است که به افراد یاد دهد چگونه عضلات اسفنکتر مقعد را شل کرده و منقبض کنند. یک حسگر کوچک در رکتوم یا واژن قرار می‌گیرد. فرد یک لباس مخصوص پوشیده و روی صندلی راحتی می‌نشیند. سنسور توسط کابل به کامپیوتر متصل می‌شود. کامپیوتر حرکت ماهیچه‌ها را ضبط و اندازه گیری می‌کند، در حالی که فرد صفحه کامپیوتر را تماشا می‌کند.
هنگام انجام این تمرینات، عضلات کف لگن را به گونه ای سفت کنید که انگار می خواهید گاز دفع نکنید یا می خواهید جریان ادرار را متوقف کنید. یک زن ممکن است احساس کند عضلات اطراف واژن سفت شده است. سعی کنید این ماهیچه ها را برای چند ثانیه سفت نگه دارید در حالی که به طور طبیعی نفس می‌کشید و بقیه عضلات را آرام نگه دارید. به عنوان مثال، عضلات شکم و باسن باید در طول این تمرین کاملاً آرام بمانند. تنها ماهیچه ای که باید احساس سفت شدن داشته باشد، عضله اسفنکتر مقعد یا واژن است.
تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس یا سم بوتولینوم برای افرادی که درد شدید و اسپاسم مقعدی مزمن را تجربه می‌کنند در بعضی مواقع توسط پزشک توصیه می‌شود. بوتاکس با ایجاد بی حسی در اعصاب و عضلات ناحیه اطراف مقعد، باعث کاهش درد و اسپاسم مقعد می‌شود.
منابع خارجی: