جراحی شقاق مقعد (فیشر); مراقبت بعد از عمل و عوارض

بیماری شقاق یا همان فیشر، یک بیماری بسیار دردناک ناحیه مقعد است و درمان این بیماری بسته به شدت زخم و علت پدید آورنده آن متفاوت است. اگر زخم مقعد در مراحل ابتدایی و در حالت حاد باشد، ممکن است با دارو یا درمان‌های خانگی و بوتاکس بهبودی حاصل شود. اما اگر به حالت مزمن در آمده تنها راهکار درمان قطعی آن، عمل جراحی شقاق است که البته می‌توان از طریق جراحی سرپایی با لیزر فیشر، مشکلات مربوط به عمل سنتی را نیز از بین برد.

همچنین چندین روش دیگر برای عمل شقاق وجود دارد که بعد از بررسی وضعیت بیماری، پزشک یکی از آنها را به شما پیشنهاد می‌دهد. این روش‌ها شامل جراحی با لیزر، فیشرکتومی، اسفنکتروتومی باز و بسته و در برخی موارد فلپ پیشرفته می‌باشد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

درباره بیماری شقاق

این عارضه موجب بروز زخمی عمیق در دیواره مقعدی می‌گردد و این زخم با گذر زمان عمیق تر شده و تا عضله اسفنکتر مقعدی نیز امتداد می‌یابد. ناحیه مقعد در اثر این زخم ملتهب و متورم می شود و درد بسیار زیادی را به خصوص به هنگام دفع به بیمار تحمیل می‌کند، به گونه ای که بیمار در اغلب موارد اجازه معاینه به پزشک را نیز نمی‌دهد.

برای آشنایی کامل با این بیماری می توانید به مقاله شقاق چیست؟ مراجعه کنید.

عمل شقاق با لیزر

درمان شقاق با لیزر یک روش سرپایی و بدون بیهوشی است که تا کنون نتایج رضایت بخشی داشته و درصد بالایی از بیماران مبتلا به این نوع عارضه‌ها، لیزر را برای درمان انتخاب می‌کنند.

عمل لیزر در مقایسه با جراحی شقاق روش آسان‌تری می‌باشد که علاوه بر صرفه جویی در وقت و هزینه، بیمار درد و خونریزی را هم احساس نمی‌کند. از روش لیزر هم برای درمان فیشر مزمن و هم حاد استفاده می‌شود و احتمال بازگشت دوباره بیماری در آن بسیار کمتر است.

اسفنکتروتومی باز و بسته

عمل شقاق به روش اسفنکتروتومی یکی از روش های موثر در درمان این عارضه است که همراه با خطرات و عوارضی برای بیمار می‌باشد. در این روش با ایجاد شکاف عمیقی روی عضلات اسفنکتر اطراف مقعد، باعث کاهش فشار و برطرف شدن انقباض این عضلات شده و به بهبود این بیماری کمک می کند. اسفنکتروتومی در دو نوع باز و بسته انجام می‌شود و بیمار کاهش درد قابل توجهی را بعد از این جراحی تجربه می کند.

در روش باز، یک برش کوچک در سمت چپ یا راست پوست مقعد ایجاد می‌شود تا فیبرهای عضلانی اسفنکتر داخلی نمایان شود. جراح عضله اسفنکتر داخلی مقعد را بالا می برد و با استفاده از چاقو یا کوتر حرارتی آن را تقسیم می کند. برش عضله فشار را در مقعد شل می‌کند و به زخم اجازه می دهد تا بهبود یابد.

روش بسته هم مشابه روش باز است و دکتر جراح با ایجاد یک برش جانبی روی پوست بخشی از عضله اسفنکتر را بیرون می‌کشد. هنگامی که عضله اسفنکتر مشخص شد، یک اسکالپل در این فضا قرار داده می شود و با دقت به سمت اسفنکتر داخلی چرخانده می شود و سپس عضله تقسیم می شود. با قطع بخشی از عضله فشار مقعد کاهش می‌یابد.

فیشرکتومی

پوست اطراف مقعد که در نتیجه ایجاد زخم فیشر آسیب دیده است، در این روش با ایجاد برشی حذف شده و سپس ترمیم خواهد شد. برای افزایش اثربخشی فیشرکتومی، همراه با برش عضله اسفنکتر تزریق بوتاکس هم انجام می شود.

فلپ پیشرفته

جراحی شقاق به روش فلپ در بعضی مواقع پیشنهاد می شود و در واقع نوعی پیوند پوست سالم بخشی از مقعد به پوست آسیب دیده محل فیشر است. استفاده از روش فلپ پیشرفته در مواردی که روش های دیگر مثل اسفنکتروتومی موثر نباشند انجام می شود.

مطلب مرتبط: هزینه درمان شقاق یا فیشر

عوارض و خطرات احتمالی جراحی شقاق

در اکثر موارد، عمل جراحی شقاق مقعد موفقیت آمیز بوده و بیماران راضی هستند. با این حال مانند هر نوع جراحی دیگری خطرات خاصی وجود دارد. برخی از خطرات و عوارض جراحی عبارتند از:

بی اختیاری موقت: برخی از بیماران در دوره بلافاصله پس از جراحی دچار بی اختیاری می شوند. این می تواند شامل نشت مدفوع یا مشکل در کنترل گاز باشد. با این حال، در بیشتر موارد، این تنها در یک یا دو هفته اول پس از جراحی رخ می دهد. به ندرت پس از دوره بهبودی بی اختیاری مدفوع تجربه می شود.

خونریزی: خونریزی ممکن است بعد از عمل جراحی اتفاق بیفتد، اما این یک عارضه نادر است. در مواردی که خونریزی غیرمنتظره وجود دارد، ممکن است نیاز به استفاده از بخیه (بخیه) برای جلوگیری از خونریزی باشد.

آبسه پری: در برخی موارد که از روش بسته استفاده می شود، ممکن است آبسه (مجموعه ای از چرک) همراه با فیستول مقعدی ایجاد شود. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است نیاز به تخلیه آبسه باشد و روش دیگری برای برداشتن فیستول به نام فیستولوتومی انجام شود.

رعایت چه نکاتی برای مراقبت بعد عمل شقاق ضروری است؟

نتیجه جراحی معمولاً موفقیت آمیز بوده و اغلب بیماران دچار عود مجدد نمی‌شوند و در نتیجه از انجام عمل رضایت دارند. اما دسته‌ای دیگر از افرادی به دلایل مختلفی دچار عوارض این عمل و یا حتی عود مجدد بیماری می‌شوند. به همین جهت مراقبت بعد عمل شقاق به بیماران توصیه می‌شود تا بتوانند این خطرات را به حداقل کاهش دهند. برخی از موارد مراقبت بعد عمل جراحی فیشر به این شرح است:

نوشیدن آب کافی

بیماران که در دوره نقاهت و مراقبت بعد عمل شقاق قرار دارند، باید به اندازه کافی آب بنوشند. نوشیدن آب کافی به این بیماران کمک می کند، تا بتوانند حرکات روده را تنظیم کرده و با هیدراته نگه داشتن بدن مانع از یبوست شوند. زیرا کم آبی می تواند موجب سفت شدن مدفوع شده و به مقعد آسیب وارد کند. حداقل میزان آب مصرفی در طول روز 8 لیوان تعیین شده است.

مصرف دارو

بیماران می بایست داروهای خود را مطابق با دستور پزشک مصرف کنند و از حذف خودسرانه دارو بپرهیزند. معمولاً پزشک در این دوره داروهای آنتی بیوتیک را به منظور کاهش احتمال عفونت و داروهای مسکن را برای جلوگیری از درد بعد از جراحی تجویز می‌کنند. ممکن است همراه با دارو، پماد شقاق هم برای تسریع بهبود زخم حاصل از جراحی تجویز شود.

حفاظت از زخم

یکی از مهمترین موارد مراقبت بعد عمل فیشر محافظت از زخم است، که می تواند به نتیجه گیری بهتر از درمان کمک کند. برای محافظت این نکته را به یاد داشته باشد که باید از وارد کردن فشار به مقعد جلوگیری کنید. برای مثال می توانید برای نشستن از یک بالش نرم دوناتی شکل کمک بگیرید.

رعایت بهداشت مقعد و نیز تعویض پانسمان نیز می تواند اثر گذار باشد. اما از زیاده روی در شستشوی مقعد به خصوص با شوینده های معطر بپرهیزید، زیرا خود می‌توانند عاملی برای تشدید علائم بیماری و تحریک باشند.

مصرف فیبر

فیبر اصلی ترین مکمل خوراکی است که بیماران باید در دوره مراقبت بعد عمل شقاق آن را در رژیم غذایی خود داشته باشند. فیبر به افزایش حجم مدفوع کمک کرده و می تواند به نقش موثری در درمان یبوست داشته باشد. فیبر در انواع میوه ها، سبزیجات و غلات یافت می شود. هر فرد به طور متوسط به 25 گرم فیبر در طول روز نیاز دارد.

اگر بیماری به هر دلیلی نمیتواند از فیبر استفاده کند و یا مشکل یبوست او با مصرف فیبر برطرف نمی‌شود، می تواند با مشورت پزشک در دوره کوتاه از مکمل های فیبر و یا ملین‌ها استفاده کند.

ورزش و تحرک

اغلب بیماران این تصور را دارند که باید در دوران نقاهت بعد عمل تمام مدت استراحت کنند، این تصور کاملا غلط است. استراحت مداوم بعد از عمل موجب می شود، یبوست تشدید شده و این امر فشار زیادی را به مقعد وارد کرده در نتیجه مانع از بهبود این عارضه می‌گردد.

ورزش و تحرک در مراقبت بعد عمل شقاق اهمیت ویژه ای دارد. بیماران باید حداقل 30 دقیقه در طول روز را به ورزش های سبک نظیر پیاده روی بپردازند.

حمام سیتز

حمام سیتز یا حمام نشیمن راه حلی ساده برای مراقبت بعد عمل است. این حمام می تواند در تخفیف درد و جلوگیری از عفونت و بهبود سریع تر زخم موثر باشد. این روش شامل قرار دادن ناحیه کفل و لگن در آب گرم است. برای این منظور لازم است حداقل 15 الی 20 دقیقه در آب بنشینید و این روش را دو بار در روز تکرار کنید. برای تهیه حمام سیتز می توانید از لگن ساده حمام کمک گرفته و یا اینکه لگن مخصوص حمام سیتز که بر روی درپوش توالت فرنگی نصب می شود را تهیه کنید.

سوالات متداول درباره عمل جراحی