کاربرد معاینه مقعدی یا Anoscopy چیست و چگونه انجام می شود؟

در معاینه مقعدی یا آنوسکوپی، پزشک معمولا نواحی را با یک انگشت روغن کاری شده با دستکش برای هرگونه نشانه آشکار آسیب یا ناهنجاری معاینه می‌کند. همچنین معاینه رکتوم که بوسیله یک دستگاه به نام آنوسکوپ انجام می‌شود، به بررسی دقیق پوشش داخلی مقعد و راست روده کمک می‌کند. البته قبل از هر گونه روش تهاجمی، پزشک معاینه فیزیکی مقعد و رکتوم را انجام می‌دهد. زمانی که بیمار علائمی مشکوک به بیماری‌های روده یا عارضه‌های نشیمنگاهی را داشته باشد، برای تشخیص دقیق از روش آنوسکوپی استفاده می‌شود.

دستگاه آنوسکوپ نوعی لوله توخالی مجهز به نور است که جنس آن از استیل بدون رنگ و پلاستیک است و تقریبا تا ده سانتی متر انتهای روده بیمار را با جزئیات به پزشک نشان می‌دهد.

معاینه مقعدی چیست؟

معاینه مقعدی یا آنوسکوپی (Anoscopy) نوعی چکاپ سرپایی برای تشخیص عارضه‌های روده، مقعد و هرگونه آسیب و عفونت در این نواحی است که در صورت نیاز توسط پزشک متخصص تجویز و انجام می‌شود. نتیجه این آزمایش در همان روز و بعد از معاینه به بیمار اعلام می‌شود. همچنین از معاینه مقعدی برای بررسی غده پروستات در مردان هم استفاده می‌شود.

البته در نظر داشته باشید که به دلیل حساسیت بالای ناحیه مقعد و احتمال ایجاد آسیب، باید حتما برای انجام معاینه مقعدی به دکتر متخصص مراجعه کنید. زیرا ممکن است در حین معاینه توسط شخصی که تخصص کافی ندارد، ناحیه مقعد دچار آسیب شود.

کلینیک پایتخت مرکز تخصصی بیماری‌های کولورکتال است که تمام معاینات و درمان‌ بیماری‌های مقعدی در این کلینیک توسط دکتر متخصص انجام می‌شود.

معاینه مقعدی برای تشخیص کدام بیماری هاست؟

توصیه پزشکان این است که قبل از هرگونه مشکل جدی و علائم آزاردهنده، به طور مرتب معاینه مقعدی را انجام دهید. بهتر است به منظور اطمینان از سلامت روده و بخصوص پروستات در مردان، بصورت سالانه این معاینه فیزیکی انجام شود. همچنین اگر بالای 40 سال سن دارید، حتما آزمایش خون پنهان در مدفوع و معاینه دیجیتالی رکتوم و کولونوسکوپی را به چکاپ‌های سالانه خود اضافه کنید. عارضه‌هایی که با معاینه مقعدی قابل تشخیص است شامل موارد زیر است:

سرطان

در موارد نادری ممکن است سرطان بخش انتهایی روده و دستگاه گوارش را درگیر کند. البته این اتفاق معمولا نادر است و سرطان بیشتر در روده بزرگ و بخش های بالای دستگاه گوارش اتفاق می افتد.

بررسی غده پروستات در مردان

یکی از عارضه های شایعی که مردان به آن دچار می شوند، سرطان پروستات است. مردان باید برای بررسی وضعیت سلامت خود بصورت سالانه معاینه مقعدی و سایر آزمایش های لازم برای بررسی این بیماری را انجام دهند.

زخم مقعدی یا شقاق

ایجاد زخم و شکاف در داخل یا دهانه مقعد که به دلیل فشار زیاد در این ناحیه اتفاق می افتد، شقاق مقعدی نامیده می شود. گاهی بیمار از علائمی مثل ایجاد درد و سوزش شکایت می کند که در صورت نیاز پزشک معاینه مقعدی را برای تشخیص قطعی این بیماری تجویز می کند.

مقاله مرتبط: درمان شقاق با لیزر

بیماری بواسیر یا هموروئید

عارضه بواسیر یک بیماری نشیمنگاهی شایع است و با علائمی مثل خونریزی مقعدی، بیرون زدگی، درد، خارش و سوزش ظاهر می شود. بواسیر در دو نوع خارجی و داخلی ظاهر می‌شود و شدت علائم آن در هر فردی متفاوت است. معاینه مقعدی یا آنوسکوپی می تواند به تشخیص آسان تر بیماری هموروئید کمک کند.

مقاله مرتبط: هموروئید چیست؟ – درمان هموروئید با لیزر

پولیپ روده

رشد غیر سرطانی سلول های دیواره روده یا روده بزرگ (کولون) که معمولا خوش خیم هستند، پولیپ روده نامیده می شود. البته احتمال سرطانی شدن این پولیپ ها وجود دارد که معاینه مقعدی به تشخیص دقیق و به موقع این عارضه ها کمک می‌کند.

آبسه مقعدی

به تجمع چرک و عفونت در زیر پوست اطراف مقعد آبسه گفته می شود و این عارضه به دلایل گوناگون میتواند اتفاق بیفتد. این دلایل شامل انسداد غدد اطراف مقعد، عفونت مقاربتی، بیماری های التهابی روده و غیره می‌باشد که با آنوسکوپی به راحتی قابل تشخیص است.

درمان آبسه مقعدی باید با تخلیه چرک توسط دکتر متخصص انجام شود.

زگیل تناسلی مقعدی

زگیل مقعد یک بیماری مقاربتی شایع است که با تماس جنسی به راحتی انتقال می‌یابد و می‌تواند نواحی مقعد، واژن ، آلت تناسلی و کشاله ران و گاهی دهان را درگیر کند. ایجاد زائده‌های گوشتی کوچک در این نواحی از علائم زگیل تناسلی است که با معاینه توسط دکتر متخصص قابل تشخیص است.

مرتبط: زگیل تناسلی زنان – زگیل تناسلی مردان

آمادگی برای معاینه

بیمار باید قبل از انجام آنوسکوپی مثانه و روده خود را بطور کامل تخلیه کند تا مانعی در مسیر دستگاه آنوسکوپ قرار نگیرد و تشخیص بطور دقیق انجام شود. به علاوه وقتی روده تخلیه شود، بیمار هم احساس راحتی بیشتری در حین معاینه مقعدی خواهد داشت. 

مراحل انجام آنوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

بعد از مراجعه به پزشک متخصص بیماری‌های مقعد و آنورکتال در صورتی که پزشک لازم ببیند معاینه مقعدی انجام شود، باید در ابتدا توضیحات کامل در مورد این معاینه را به بیمار ارائه دهد. بعد از موافقت بیمار و امضای رضایت نامه آنوسوکوپی انجام می‌شود.

در مرحله اول بیمار باید لباس زیر خود را در بیاورد و به شکل دو زانو و خمیده به سمت جلو روی تخت قرار بگیرد. یا اینکه به پهلو دراز بکشد و دو زانوی خود را به داخل شکم جمع کند.

سپس پزشک لوله آنوسکوپ ضد عفونی شده را به ژل لیدوکائین آغشته کرده و به آرامی وارد رکتوم می کند. از بیمار خواسته می شود تا عضلات مقعد را منقبض کند تا آنوسکوپ در جای درست خود قرار بگیرد. معاینه حداکثر 2 دقیقه طول می کشد.

بعد از اینکه پزشک بطور دقیق مقعد و انتهای روده را معاینه کرد و مشکل تشخیص داده شد، به آرامی لوله آنوسکوپ از مقعد خارج می‌شود.