علائم میکروب معده (هلیکوباکتر) چیست، چگونه درمان می‌شود؟

میکروب معده یا هلیکوباکتر پیلوری نوعی باکتری است که وارد بدن انسان شده و در معده و دستگاه گوارش باقی می‌ماند. با گذشت چندین سال، این میکروب‌ها باعث ایجاد زخم در معده یا قسمت بالایی روده کوچک می‌شوند و در نهایت ممکن است سرطان روده و معده را ایجاد کنند.

آمار این عارضه در مناطقی که به آب سالم دسترسی ندارند، بالاتر است. همچنین خطر بروز آن در میان کودکان بیشتر از بزرگسالان است. بیش از 70 درصد مردم جهان این میکروب را در بدنشان دارند اما بسیاری از آنها به زخم معده یا مشکلاتی شبیه به این دچار نمی‌شوند.

بیشتر بخوانید: علت یبوست چیست؟ درمان یبوست مزمن

با تغییر در عادات تغذیه ای و رعایت بهداشت می‌توان از ورود این میکروب به معده و روده پیشگیری کرد. به علاوه در حال حاضر داروهایی وجود دارند که به از بین بردن این میکروب‌ها و بهبود خونریزی و درد این عارضه کمک می‌کنند. در ادامه به بررسی بیشتر میکروب معده و روده می‌پردازیم:

میکروب معده چگونه عمل می‌کند؟

معده دارای یک غشای داخلی است که در برابر اسیدی که برای هضم غذا ترشح می‌شود، از آن محافظت می‌کند. وقتی هلیکوباکتر پیلوری وارد معده می‌شود، به مرور زمان غشای داخلی را تخریب می کند و اسید معده به دیواره آن آسیب رسانده و باعث ایجاد زخم می‌شود.

بیشتر بخوانید: علت خون در مدفوع چیست؟

البته ممکن است زخم معده ناشی از عوامل دیگری مثل استفاده بیش از حد از الکل، عوامل عصبی و شیمیایی (مثل استفاده طولانی از برخی داروها) ایجاد شود.

علائم میکروب معده (هلیکوباکتر پیلوری)

همانطور که در بالا اشاره شد، بیشتر افراد در دوران کودکی به این میکروب مبتلا می‌شوند. ممکن است بعد از سال ها نشانه های وجود این میکروب آشکار شود. حتی بسیاری از افرادی که این میکروب را در معده خود دارند دچار زخم یا مشکلاتی از این دست نمی‌شوند. سوالی که برای پزشکان ایجاد می‌شود این است که چرا برخی افراد به این زخم مبتلا می‌شوند؟

شایع ترین نشانه های میکروب معده یا هلیکوباکتر شامل:

• معده درد
• سوزش و زخم معده
• نفخ شکم
• حالت تهوع
• بی اشتهایی
• آروغ زدن زیاد
• کاهش وزن
• استفراغ

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

هر یک از علائم بالا را به مدت طولانی احساس کردید، بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید تا مشکلتان تشخیص داده شود. اگر با موارد زیر روبرو شدید باید بصورت اورژانسی نزد پزشک بروید:

• مشاهده خون در مدفوع
• استفراغ خونی
• مشکل در بلع
• درد شدید و مداوم شکم
• اسهال خونی

تشخیص هلیکوباکتر

برای شروع، پزشک از شما در مورد سوابق پزشکی، علائم و داروهای مصرفی سؤال می‌کند. سپس معاینه جسمی انجام می‌شود و شکم از نظر تورم، حساسیت و درد مورد بررسی قرار می‌گیرد. سایر آزمایشاتی که ممکن است انجام شود، به این شرح است:

• آزمایش خون و مدفوع : این آزمایش می‌تواند به یافتن عفونت روده یا همان میکروب روده کمک کند.
• تست تنفس اوره : برای این آزمایش بیمار مایع مخصوصی به نام اوره را می‌نوشد. سپس در کیسه ای مخصوص تنفس می کند. این کیسه برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده میشود. در صورتی که بیمار مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری باشد، باکتری ها اوره موجود در بدن شما را به دی اکسید کربن تبدیل می‌کنند.
• آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش : برای این آزمایش از لوله ای با دوربین کوچک به نام آندوسکوپ استفاده میشود. این لوله تا پایین گلو و معده و قسمت فوقانی روده کوچک شما را بررسی می‌کند. می توان از آندوسکوپی برای دریافت نمونه نیز استفاده نمود.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) : این روش پرتونگاری قدرتمندی است که تصاویر واضحی را از قسمت داخلی بدن شما در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان میکروب معده

درمان میکروب معده معمولا ترکیبی از استفاده داروها و رژیم غذایی است. البته گاهی روند درمان هلیکوباکتر طولانی است و احتمال دارد ابن عارضه بطور کامل درمان نشود.

درمان خانگی هلیکوباکتر

گزینه‌هایی برای کنترل و درمان خانگی هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد اما بهتر است در کنار سایر درمان‌ها استفاده شود تا درمان زودتر به نتیجه برسد. زیرا مقاومت هلیکوباکتر پیلوری در برابر آنتی بیوتیک در حال افزایش است. چه غذاهایی برای میکروب معده خوب است؟

1. پروبیوتیک‌ها: از آنجایی که هلیکوباکتر پیلور یک باکتری بد در روده است، کاملا منطقی است که پروبیوتیک‌ها (باکتری های خوب) می‌توانند به طور طبیعی به مبارزه با این نوع عفونت کمک کنند.
2. سیاه دانه: فواید ثابت شده زیادی دارد، از جمله مبارزه موفقیت آمیز با عفونت های هلیکوباکتر پیلوری
3. جوانه کلم بروکلی: حاوی سطوح بسیار بالایی از یک ماده شیمیایی حاوی گوگرد به نام  سولفورافان است. سولفورافان به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و سم زدایی آن شناخته شده است.
4. چای سبز: نشان داده شده که از رشد میکروب معده جلوگیری می‌کند.
5. سیر: یک ضد التهاب طبیعی و حتی دارای خواص آنتی بیوتیکی طبیعی است. مصرف سیر پخته و خام ممکن است به از بین بردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.
6. عسل: به دلیل خواص ضد باکتریایی طبیعی خود شناخته شده است و می‌تواند در برابر هلیکوباکتر پیلوری موثر باشد.

غذاهای مضر برای هلیکوباکتر

برخی غذاها وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به میکروب معده را افزایش دهد:

• سبزیجات خام مانند کاهو، کلم، کلم بروکلی، اسفناج و غیره
• میوه‌های شسته نشده مانند انواع توت‌ها، انگور، سیب و غیره
• صدف خام
• آب آلوده

اجتناب از گوشت خام یا نیم پز، صدف و مرغ می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمک کند. از آنجایی که باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند تا 15 دقیقه در حرارت بالا (95 درجه و بالاتر) زنده بماند، غذاهایی را انتخاب کنید که کاملاً پخته شده باشد تا ریسک وجود باکتری‌ها را در غذای پخته کاهش دهید.

اگر به منطقه‌ای سفر می‌کنید که هلیکوباکتر پیلوری در آن شایع است، برای کاهش خطر ابتلا به عفونت، توصیه می‌شود فقط آب بطری یا جوشانده بنوشید.

دارو و قرص میکروب معده

بهترین راه از بین بردن میکروب روده، مصرف دارو است. برخی از نمونه های داروی میکروب روده عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها : این دسته از داروها برای از بین بردن باکتری‌های موجود در بدن موثر هستند، مثل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین (با اکسین) ، مترونیدازول (پرژیلیل)، تتراسایکلین (دومایسین) یا تینیدازول (Tindamax) نمونه‌هایی از آنتی بیوتیک‌های موثر هستند.
• داروهایی که میزان اسید موجود در معده شما را کاهش می‌دهند : مثل امپرازول ( نکسیوم )، لانسوپرازول (پریواسید)، امپرازول (Prilosec)، پنتوپرازول (پروتونیکس) از مهم‌ترین این داروها هستند.
• سوسمالیسیل بیسموت : مصرف این دارو به همراه آنتی بیوتیک‌ها به از بین بردن میکروب روده کمک می‌کند.
• داروهایی که هیستامین شیمیایی را مسدود می‌کنند، باعث می‌شوند معده اسید بیشتری تولید کند. سایمتیدین (تاگامت)، فاموتیدین (Fluxid، پپسید)، نیزاتیدین (اکسید)، و یا رانیتیدین (زانتاک). از این دست داروها به شمار می‌رود.

دوره مصرف این داروها در حدود 2 هفته است اما بهتر است در رابطه با دوره مصرف و نیز میزان داروی دریافتی با پزشک خود مشورت نمایید. اگر به روش صحیح از آنتی بیوتیک ها استفاده نکنید، باکتری های بدن مقاوم تر شده و عفونت ایجاد شده به سختی برطرف می‌شود. معمولاً حدود 1-2 هفته پس از اتمام درمان، پزشک مجدداً آزمایش نفس یا مدفوع را تکرار می‌کند تا در مورد از بین رفتن عفونت مطمئن شود.